Teena taumafaiga a Satapuala mo lana talosaga apili

Ua teena le taumafaiga a loia a le afioaga o Satapuala mo le talosagaina o se taimi faaopoopo e tapena ai teuteuga i lana talosaga e toe iloilo ai le faaiuga na faia e le faamasinoga maualuga i le masina o Oketopa o le tausaga ua mavae 2008, na teena ai le finauga a Alii ma Faipule mo se taui e faitau miliona mo le aveesea faamalosi o ona eleele i taimi o pulega a Siamani sosoo ai ma le Malo o Niu Sila.
Sa faatonuina ai e le faamasinoga maualuga i se faaiuga a le Faamasino Sili, Afioga Patu Tiavaasu‘e Falefatu Sapolu, le tatau i le loia a le nuu ona tuuina atu se talosaga toe teuteu o le latou mataupu i totonu o le fitu aso.
Peitai na talosaga le itu tagi ma le latou loia mo se isi taimi faaopoopo, talu ai e lei tuanai ni vaiaso talu ona lau le faaiuga a le faamasinoga, ae tuumalo le afioga i le Saoalii o Toalepaialii Toesulusulu Si‘ueva sa taitaia le finauga tau eleele a Alii ma Faipule o Satapuala.
Mai le masina o Oketopa 2008 na lau ai le iuga ma ave le fitu aso i le itutagi e toe tuuina atu se teuteuga i lana talosaga autu faasaga i le Malo ma le Faalapotopotoga o le Esetete Tausi sa iai le pule o eleele o loo finau ai, na faatoa faia lea teuteuga i le masina o Aperila o le tausaga nei 2009.
E tusa ai ma aiaiga o tulafono faatonutonu e faafoe ai galuega a le faamasinoga ua le mafai e le itu talosaga ona mulimulitai i aiaiga ma ua teena ai le talosaga teuteu.
O le teena o le talosaga na mafua foi ona ua le faamalieina le faamasinoga i le mafuaaga e faapea o le maliu o le sa taitaia le itu a Alii ma Faipule sa fia maua ai se isi suiga i se tasi o tamalii o le afioaga Toalepaialii Leao Akeripa na te taitaia le mataupu.
Ua toe faamanino atili ai e le faamasino sili lana faaiuga na faia ia Oketopa 2008 ma ia taua i lana iuga tusitusia, le leai o se mafuaga anoa (merits) i le folasaga a le loia a le itu tagi e mafua ai ona tatalo atu e toe faaopoopo se taimi e avatu ai le teuteuga mo se talosaga apili.
O le mau a Alii ma Faipule o Satapuala na taua ai le aveesea faasolitulafono o o latou eleele mai i o latou mātua i le vaitau o le 1894 a o pulea le atunuu e Siamani sosoo ai ma pulega a Niu Sila i le 1942 e lei talia e le faamasinoga, talu ai o itu e lua o loo faatutu i ai le tagi (Malo o Samoa ma le Esetete Tausi) e lei iai i lea vaitaimi.
O lona uiga e sese itu o loo faasaga i ai le talosaga.
Na taua foi i le faaiuga a le faamasinoga maualuga o le aveesea o eleele na faatino e tusa o aiaiga o tulafono i lea vaitau e pei ona sa ave eleele e fesuiai ai ma fanua na faaaoga i faatoaga a le faigamalo a Siamani faapea fanua na faaaoga mo galuega tau le puipuiga a le Malo o Niu Sila.
O le silasila a le faamasinoga e leai se vaega taua ua laga atu i le talosaga apili ma ua le saofia ai ona toe ave le mataupu e suesueina e le faamasinoga o talosaga toe iloilo.
O lona uiga o le mutaaga lea o le finauga. Ua tele tausaga o finauina pea e lea afioaga le mataupu i o latou eleele ma o le taunuuga o le tasi lea o finauga ua faatonuina ai le itu talosaga e totogi se vaegatupe e $750 tala mo le itu a le Esetete Tausi.
O fanua sa i lalo o lea faalapotopotoga ua see uma atu i le vaaiga a le Faalapotopotoga o Eleele a le Malo o Samoa le Samoa Land Corporation.