Pe na lē mafaufau fesili a le alii tusitala pe o se lu’itau e ao ona faaaogā lelei e le malo o Samoa?

Brian Deer, le alii tusitala o le nusipepa o le Telegraph i Peretania

O le mae’a ai o le aso muamua o le polokalame o le tui o le misela lea na mafua ai ona tapunia uma pisinisi ma galuega i Samoa i le Aso Tofi o le vaiaso ua mavae sa tuufaatasia ai se fonotaga ma tusitala e le komiti o Faalavelave Faafuasei atoa ai ma le Kapeneta.
O le afioga i le alii Palemia o Samoa Susuga Tuilaepa Sailele Malielegaoi na ia faatautaia le fonotaga. O le alii tusitala o le nusipepa o le Telegraph i Peretania ia Brian Deer, sa ia tuuina atu le fesili i le taitai o le atunuu. Pe aisea ua ia tuua’ia ai tagata o Samoa i le sasao ai o le misela, ae o lea e manino le faamaumauga ma ripoti e na’o le 30 ma ona tupu tagata Samoa na faia tui o le misela mai le fia tausaga ua mavae.
“Why do you blame your people when the immunisation coverage is only 30% of the country?” E lei talia gofie e le alii Palemia lea fesili ma ia faapea ai e lē o tuua’ina e le malo le atunuu, ae o loo taumafai e malamalama i le mataupu lenei ma avatu i tagata le malamalamaaga.
Sa tuliloa lava e la tatou nusipepa le alii tusitala mai Peretania i le tulaga o lana fesili, ae lē gata i lea o le fesiligia ai foi o le autusitala o le atunuu, pe ua lē mafaufau le alii tusitala i so latou manatu, pe o loo talafeagai lava le fesili i le alii Palemia o Samoa.
I le fesili a Brian o loo ta’ua ai le tuua’iga lea, e lē gata i le alii Palemia ae faapea foi le faauluuluga o le soifua maloloina. I le manatu o le alii Peretania, o loo tuua’ia e le malo tagata i le lē faia o tui e oo lava foi i tagata o loo latalata i le falema’i o loo vaaia ai le ie mūmū i o latou lumafale e faailoa mai ai e lei faia tui o le misela.
“Aisea e tuua’ia ai tagata ma mātua i le lē aumaia o a latou fanau i le falema’i, ma pei e fai ma ulaga le mataupu lenei, i le alii Palemia toeitiiti o taimi uma lava pe afai e vaaia se aiga o loo latalata i le falema’i ae o loo vaai ai le fu’a mūmū i luma o o latou fale, atoa ai ma le lē aumai vave o a latou fanau i le falema’i, aemaise ai o le faalogo i taulasea Samoa”.
Fai mai Brian o loo silafia uma lava e i latou e iai o latou tiute i le foia o le faafitauli lenei, ua leva ona pepesi le faama’i lenei i Niu Sila. O aso uma lava foi o loo malaga mai ai le vaalele o Niu Sila faapea foi isi vaalele i vaiaso taitasi, ae nofoa’i lava ma o latou faatagaina le tulaga lea e tupu ia Samoa, peitai o loo latou silafia lelei lava e lē o puipuia o tatou tagata.
O se mataupu na faapea mai lea alii tusitala, maimau pe ana lē taofia o ia e tama a le alii Palemia, ae o se fesili e manatu e tatau lava ona fesiligia ai le alii Palemia pe lē o alaga tatau i lenei taimi ona faamaulalo le malo i ona tagata ona o lea ua vaaia ua faia’ina i le mataupu lenei i le puipuiga o tagata uma o Samoa, mai le misela ua mafua ai le oti.
Sa faapea mai foi Brian Deer o loo malamalama lelei i le aganuu a Samoa ma i lea tulaga e pei ua faapea nisi ua malosi tele lana fesili atu, peitai e tatau ona fesiligia le mataupu lenei, e ui o Samoa o se atunuu e laitiiti ae tatau ona iai ma vaaia ai faiga faatemokalasi o ona po nei. E manaomia ai le taitaia e tagata o loo malamalama lelei i le tulaga lea o loo tupu nei. Na vaaia le lē fiafia tele o le alii Palemia i le fesili na tuuina atu e lea alii ma ia tali mai ai e lē o tuua’ia e le malo ona tagata ae o loo taumafai ina ia malamalamaina le mataupu.
E oo lava foi i le faafitauli o loo tupu ai nei i Peretania i le aveesea ai e le Iuni a Europa ma le aafiaga o le faitau fia selau o lea atunuu o le a leai ni galuega, sa fai ma talipupuni o fesili tuusa’o a le alii tusitala papalagi o le Telegraph mai Peretania i le alii Palemia.
E ui i lea tulaga ae sa tuuina atu pea fesili a Brian Deer ma iu ina faagata ai loa ona toe fesili lea alii e pei ona taofia ai e le alii minisita o fesootaiga ia Afamasaga Rico Tupa’i.
Ina ua fesiligia nisi o tusitala o le atunuu o ē o loo iai pea toeitiiti aso uma i le tulaga o fonotaga nei ma le malo, sa faapea mai nisi o tusitala sinia, ona talu ai o le faatulagaga ua iai ma puipuiga e ala i ala o le faaaloalo, ma le uia o ala o la tatou aganuu lea sa ala ai ona taumafai mai le malo e taofia fesili a lea alii.
Sa talanoa mai le alii tusitala sinia ia Autagavaia Tipi Autagavaia e faapea o loo faia lava le galuega a le alii tusitala papalagi, ae ona o tatou o le faaaloalo ma le ava fatafata e faia ai tulaga faapea, lea e pei e ogaoga ai le mataupu, petai o loo talafeagai le fesili a le alii papalagi.
E lē tasi se taimi ua tuua’i ai i mātua lenei faafitauli, ae mālie faalogologo foi le saunoaga a le alii Palemia i le tele o ana polokalame ua tuanai ai. Sa ia faapea mai sa tuu le avanoa i le faautautaga tatau i mātua e aumai ai fanau e tui. E lē o malolo lenei polokalame i tausaga uma o loo faagasolo pea, peitai e oo lava i mātua e nonofo lata i falema’i o loo vaaia lava le lē faatāua o le tuualalo a le malo ua loa tausaga. E lē o lea i le manatu o le alii papalagi o Brian Deer e pei ona ia faapea mai ai, e tatau ona faatoese le malo i tagata Samoa e tusa ai o le faaletonu.