O Tafaigata ma ona faaletonu, ae o loo finau pea e faaleleia

Falepuipui fou Tanumalala
Falepuipui fou Tanumalala

E lē na’o le Komesina lagolago o le falepuipui, na ia ta’utinoina le faatamala o le latou pulega ua afua ai le sosola pea o pagota i tua. I le fonotaga a le palemene i le vaiaso a tea nei, na saunoa ai le afioga i le Minisita o falepuipui, i le faatamala o le latou pitolaau.

Aua sa latou lolotu faatasi uma i le Aso Sa lava lea na sosola ai patoga ae leiloa pe na faapefea na o ese. Na molimau le sui Komesina o le falepuipui, Levao Rosa, a fua i lipoti na maua, o le faatamala lava, na pasi mai lava tamaiti e leai se isi na alu e tuliloa, o Chong nee ma Aniseko Vaelei o pagota nei e masani i le sosola, e lē o se taimi muamua ua sosola ai.

Ae aisea ua tupu soo ai, e tele vaega e ono vaavaai iai i lea faafitauli, ma o le solaaga muamua lenei o lenei foi tausaga.

E masani ai ona fai tauvalaauga i le omai i fafo ma potu ma le toe o i totonu, ae siaki ane ua misi, ma logo ai leoleo e tusa ai ma le faafitauli.

E mo’i lava ua iai le pa i Tafaigata, ae mafai lava ona a’e ai le tagata i luga ma oso le isi i tua, e ui ina iai le uaea talatala ae mafai lava. Ae o se puipuiga lea na vaai iai, lata mai, ia faaititiia ai le savali atu lava ma o i fafo. I le 2016, na fausia ai le pa lea, ae o le pa maa na iai e savali ai lava i fafo.

O le aofaiga o pagota o taofia e faatali o latou faamasinoga, e 102 ae na oo lava i le 130 pagota taofia, ae o le amata ai o faamasinoga na faaitiitia ai pagota taofia.

O le aofaiga o pagota o loo tuli faasalaga i Tafaigata e 257 alii ae 16 tamaitai. O le aufaigaluega, e 68 lea e vaevae i sifi. Masalo i le fuafuaga a le malo, pe a oo ina siitia atu i Tanumalala le falepuipui, o le a gafatia ai e le numera o le aufaigaluega o iai nei ona vaai pagota. I Tanumalala, o le a malupuipuia ai pagota e lē mafai ona toe sola ese se isi. E piliki atoa le pa e 4 mita i tua, e faigata ona sao ai se isi.

Na fesiligia pe lē o aafia ai leoleo i le faasosolaina o pagota, peitai, na ta’ua e iai lava cases e iai mea faapena, pe a oo ina ita le isi leoleo i le isi leoleo, ona fai lea o se mea e aafia ai le isi leoleo, e tupu mea faapena i totonu iinei. O le saunoaga lea a le tamaitai sui komesina ia Levao Rosa.

Ae leai se mea faapena o iai nei, pe faapea na faasola e se leoleo pagota. A fua i lipoti na aumai, o le faatamala lava, ua pasi mai lava tamaiti ae leai se isi e alu e tuliloa, ma lē iloa atu ai lava ina ua leai se isi na iloaina.

O Chong nee o loo tuli le faasagala lima tausaga ma le tolu masina, ae o Aniseko, e tele ona moliaga, e ono tausaga o loo falepuipui ai. O laua nei e lē fou le sosola, ae a sosola foi, e la te faatino ni solitulafno e pei o le talepefale ma le gaoi, auā o solitulafono na na aumai ai laua nei.

O loo iai le faamoemoe o le malo, o le faaiuga o Me e tatala ai Tanumalala, ua galulue le auaunaga o le falepuipui, ia oo atu iai ua mafai ona tatala. O le taimi nei, ua mafai ona me’i iai pagota. Ua toe lava o le poloka e taofia ai le au high risk poo pagota faigata ona vaaia lea ua amata fausia, o lea foi ua amata ona fau le pa e siomia ai le falepuipui ma le ofisa mo auaunaga, ua amata le tauofoga mo le faatinoina o ia galuega o le falepuipui fou. O loo taumafai ia oo atu i le aso 1 o Iuni, ua mafai ona faaaogā fale e nonofo ai pagota.

O polokalame o lenei tausaga

O le tulai mai o le faafitauli o le sosola ai o pagota, ua tilotilo ia siitia le malupuipuia ma faaitiitia faafitauli, ia saogalemu le atunuu, e ala lea i le taofia lelei o pagota i totonu o le toese.

“O loo matou galulue faatasi ma le tele o ekalesia ma faalapotopotoga tuma’oti i le itu faaleagaga, auā a lē liliu le tagata, i le faaleagaga e leai lava se suiga o lona olaga. Ae i totonu o le falepuipui, e iai lava tagata e tulituliloa i tausaga uma i ana polokalame fai, e tilofia soligatulafono a lea tagata ma saili se fesoasoani mo latou ina ia aua ne’i toe solia le tulafono.

E tele solitulafono, e pei o le faaoolima, faamalosi tamaitai, e tilotilo iai le auaunaga a le falepuipui, i ana polokalame nei, ina ia aua ne’i toe tulai mai.

E fa vaega o le poolokalame

• Amio poo le Behavior, ita, afai na e sau i le faaoolima o lona uiga o le ita.

• A’oa’oga, 70 pasnee oi latou i iinei, na gata le a’oa’oina i le vasega valu, poo le vasega 10. O lona uiga o le atamai e fai faaiuga ma filifiliga e vaivai tele, ae o le matou matafaioi, ia faaoloaina i latou i le tomai e fai ai faaiuga lelei ma faaiuga tatau.

• Tomai ma Agavaa, e ala lea i le taina o mea taulima, taina o faatagata, su’isu’i, kuka, musika ma isi.

O le naunautaiga ia uma ane le faasagala ua iai se agavaa e faaaogā tatau iai le taimi ma le ola o le pagota, ma toe fuatai ai se isi amataga fou o lona olaga.