E lavelave ma pefua le mataupu a Papalii ma Faaolesa

Afioga i le Minisita o Faamasinoga, Faaolesa Katopau Ainuu ma le afioga ia Papalii Taimalelagi Afele sa avea ma Pule Sili o le ofisa o Faamasinoga ae ua faamalolo

O se mea matautia tele le feaveai o faila o suafa poo measina a le atunuu, e pei ona mapuna ane ina ua faamalolo lē sa avea ma ofisa sili o le Ofisa o Faamasinoga, Papalii John Taimalelagi. O le mataupu lenei na mafua mai lea ina ua ta’u e le avetaavale i lana tusi i le PSC ma le Ofisa o le Sulufaiga, le feaveai o faila o le suafa Ainuu o Sapapalii ma le suafa Faumuina o Lepea, lea na ave i le ofisa o le Minisita o Faamasinoga, Faaolasa Katopau Ainuu.

O le tusi lea a le alii avetaavale, na amata ai loa ona fai suesuega a PSC faasaga i le Matagaluega ma faaiu ane loa i le faamalolo o Papalii John mai lana galuega. O le tusi a Papalii na tusia i le aso 31 o Me 2019 ma ave i le Palemia. O se vaega o lana tusi o lo o ia talosaga ai i le taitai o le atunuu mo se avanoa e toe faigaluega ai, aemaise o lea sa fautuaina ia e lana loia, e tuu loa le mataupu i le faamasinoga. Na faamalamalama loa e Papalii i lana tusi le faailoa ane o nisi o faiga piopio ma le le amiotonu ua faia e le minisita le afioga Faaolesa Ainuu ma le se tasi o sui o le Komesina o le ofisa o le PSC, Auelua Enari Samuelu. O le tusi i tuua’iga a Papalii o le faatonuga na avatu ia te ia, e avatu uma faila o le suafa Ainuu o Sapapalii. O loo ta’ua i le tusi a Papalii o le suafa Ainuu, ua mae’a ona fai agai i ai le faaiuga  a le Faamasinoga o talosaga toe apili, ma ua teena ai le minisita e lē o ni suli o le suafa Ainuu o Sapapalii. O le toe fia silasila o le minisita, o le toe fia saili lea o se avanoa e toe silasila i ai i se vaega e faaono toe maua ai so latou piitaga i le suafa Ainuu.

O faila o le suafa Faumuina, o le aso 6 o Fepuali 2017, na toe valaau atu ai le minisita ia te ia, e avatu faila o le suafa Faumuina o Lepea se’i silasila ona o latou e tau foi i le suafa Faumuina o Lepea.  O loo faapea mai Papalii o taimi uma ia na faatonuina ai o ia e Faaolesa e avatu faila i lona ofisa na ia tuualalo ai i le minisita, ae peitai na faatonu atu pea ia te ia, ma foliga mai e ita le alii minisita pe afai e na te lē faia. O le mafuaaga lea na ia usitaia ai le finagalo o le minisita ma ia faatonuina lana avetaavale ma lana failautusi ia saili faila ia ma momoli i le ofisa o le Minisita. Na faaalia i le tusi a Papalii, ina ua tusi le avetaavale i le PSC ma faailoa i ai tulaga ia, na aami atu ia e le minisita ma fai atu ia te ia, ia aua ne’i fai sana faamatalaga e uiga i faila ia ua aveese mai le ofisa. Na faatonu e le Minisita ia Papalii, a fesiligia o ia, ona fai lea o sana faamatalaga, o ia (Papalii) na avea faila e fai ai suesuega a le Minisita, ae lē o se manao o le Minisita na mafua ai ona avatu faila. Fai mai John na ala foi ona ia usitaia ona o le faatonuga mai i lana minisita. E ui ina fautua i ai ae saunoa atu le minisita ia te ia ia fai le mea o manao i ai. Lea na ala ai lava ona ia usitaia. O le faanoanoaga o Papalii e pei ona faaleoina i lana tusi, o le lē tulai ane o le minisita mo ia, ina ua alia’e lea mataupu aemaise lea na ta’utino ane e le alii minisita ia te ia, e faitalia ia ma le mataupu ae aua le popole.

Ina ua tuuina ane pepa o moliaga a le Komisi o le Malo faasaga ia te ia, na faafesootai atu Faaolasa ia te ia e fia vaai i se kopi o lana tusi, e tali ai i le PSC, i le pepa o moliaga ua avatu ia te ia.  O lana tusi la lea na saunia na toe valaau atu ai foi le minisita latou te fono, ma o le latou feiloaiga lea na ia valaau ai ia Sooalo Mene e alu atu e molimau i le latou feiloaiga lea. Peitai o le aso na atofa e alu atu ua toe foi Auelua ae feiloai ai ma le minisita.

O le fonotaga lea na faailoa atu ai e le minisita ia te ia, e iai suiga o lana tusi lea na ia tapenaina ua faia. Saunoa Papalii e umi se taimi o fai la finauga ma le minisita, e na te lē sainia le tusi ma suiga ia ua fai, ae na ala lava ona ia sainia ma malie i ai, ona o le manatu i le alii Minisita. Na fesiligia le taitai o le atunuu i le mataupu peitai na ia faaalia, ua uma ona fautuaina Papalii ia taatia ai pea i le taimi nei le mataupu lenei, auā a oo ina oo i le faamsinoga le mataupu lenei, o le a iloga ona lalaga i luga le mau gasu e aliali ai le matagā o nisi o faiga na ia faatinoina a’o avea ma Ofisa Sili o le Faamasinoga. O le tusi atoa lenei mo lou silafia.

31 May 2009

Susuga Tuilaepa Dr, Sailele Malielegaoi

Palemia

Mao o Samoa

APIA

Mataupu: E uiga i le faamaloloina tumau o a’u (Papalii John Taimalelagi Afele) mai le tofiga Ofisa Sili o Pulega/Resitala o Faamasioga ma le Faafoeina o Tulaga Tau Faamasinoga

Afioga e,

O le a taoto ia sa ma faiga o lau Afioga i le Alii Palemia, lau Susuga Tuilaepa Sailele Malielegaoi auā o paia lava e tumau ma mausali.

Ae e ia te au le ava tele ma le faaaloalo e tatau ai, e tuuina atu ai sa’u faamatalaga tusitusia i lau Afioga, mo lou silafia taualumaga uma o le suesuega a le Komisi o Galuega  a le Malo i moliaga sa molia ai a’u, ma mafua ai ona faamalolo tumau a’u mai le tofia sa ou umiaina. E iai lo’u talitoniga o faiga piopio  ma le lē amiotonu sa faia i la’u mataupu, ua mafua ai ona oo se fautuaga a le Komisi o Galuega a le Malo, e fautuaina ai le Kapeneta mo le faamaloloina tumau o a’u mai le tofiga o le Ofisa Sili, o Pulega a le Matagaluega o Faamasinoga mo le Faafoeina o Tulaga Tau Faamasinoga.

E pei ona silafia e lau afioga, sa tuuina atu la’u tusi mo le aso 6 Me 2019, i le Ta’ita’ifono o le Komisi o Galuega a le Malo, mo se avanoa e toe silasila ai i la’u mataupu, ona o faiga lē amiotonu a le Minisita o Faamasinoga, Faaolesa Katopau T Ainuu, ma le Alii Komesina o le PSC, Auelua Samuelu Enari, faatasi ai ma le lē maua o se avanoa e faatalanoaina ai a’u nei e tusa ai ma le faamasinoga tonu (natural justice) ae lei tuuina mai se fautuaga a le PSC i le Kapeneta. Ua mae’a ona tali mai le Ta’ita’ifono o le Komisi o Galuega a le Malo i lana tusi o le aso 28 Me 2019, na teena la’u talosaga.

Ua mae’a ona faatalanoaina la’u loia, ma ua aumai foi lona finagalo e ave loa le mataupu i le Faamasinoga mo sana faaiuga. Ae ua ou manatu, e sili ia lo’u sulu atu i lau Afioga o le Ta’ita’i o le Malo, lau Afioga i le Palemia, mo se fesoasoani i la’u mataupu, ona o mafuaaga o le a ou folasia i lalo. Ma i lo’u agaga maulalo ou te tatalo atu i lau Afioga i le Alii Palemia ma le Kapeneta mamalu, mo se isi avanoa mo a’u ona o faiga piopio ma le lē amiotonu sa faia i la’u mataupu ua mafua ai ona ou malolo tumau.

• E pei ona silafia e lau Afioga, o le afuaga mai lava o le suesuega a le Komisi o Galuega a le Malo, ona o le tusi a le alii avetaavale o le Matagaluega o Faamasinoga i le aso 13 Aperila 2018, sa tuuina atu i le Faamasino Sili, ae kopi ai le PSC ma le Ombudsman, ona o faila o le suafa Ainuu o Sapapalii sa ou faatagaina e aumai i le Ofisa o le Minisita o Faamasinoga.

• Faila o le Suafa Ainuu o Sapapalii – O le aso 20 Oketopa 2016, sa valaau atu ai le Afioga Faaolesa Katopau Ainuu mo le aumaia o faila o le suafa Ainuu o Sapapalii i lona ofisa. O le mafuaaga, o le fia fai lea o sana sailiiiliga i faila o le suafa Ainuu o Sapapalii, e tau saili ai se avanoa e mafai ai ona toe ofi i latou i totonu o suli o le suafa Ainuu o Sapapalii, ona ua teena e le Faamasinoga o Talosaga, e lē o i latou o ni suli o le suafa Ainuu. Sa ou fautuaina le Afioga i le Alii Minisita, e talu ai ona o le mataupu e patino ia te ia lava (personal matter), o lea o le a lē mafai ai ona tuuina atu faila i lona Ofisa e tusa ai ma lona fingalo ae lelei ona afio atu pea i tai i le ofisa i Mulinuu e fai ai lana sailiiliga i faila e pei ona moomia. Ona e pau lava nisi o mataupu e moomia mai ai faila e le Minisita, o mataupu e faato’ai mai ai talosaga a le mamalu o le atunuu mo se fesoasoani, o lea e talafeagai ai lava ona aumai faila i le Ofisa o le Minsita, mo le tapenaina o tali e tali ai finagalo o le atunuu o loo fia maua se fesoasoani ia latou mataupu. Ae peitai, sa tau faailoa mai le lē fiafia o le Minisita, ua ou lē usitai i lana faatonuga. O lea sa ou fai loa i ai, ua lelei, o lea ua mae’a ona tuina atu la’u fautuaga, ae o le a fai lona finagalo e tusa ai ma lana faatonuga ia te au, ma o le a momoli uma atu faila i lona Ofisa. O le aso lava lea, sa omai ai loa la’u failautusi o Line Faataualofa ma le avetaavale o Tuulima Pio e momoli  mai ai faila i le ofisa o le Minisita.

• Faila o le Suafa Faumuina o Lepea – O le aso 6 Fepuari 2017, sa toe valaau atu ai foi Faaolesa, e na te moomia faila uma o le suafa Faumuina e fai ai lana sailiiliga, ona oi latou e tau i le suafa Faumuina o Lepea. O le taimi lea o loo faagasolo Faamasinoga Apili o le suafa Faumuina o Lepea. Sa ou toe fautua foi i ai, e pei ona ou fautua i ai e tusa ai ma le mataupu o le suafa Ainuu, ae peitai sa aumai malosi lava lana faatonuga ina ia momoli atu faila o le suafa Faumuina o Lepea i lona Ofisa. Ma sa faapea foi ona ou faatonuina la’u failautusi e momoli faila ia o le suafa Faumuina o Lepea i le Ofisa o le Minisita e pei ona finagalo i ai.

• Ina ua aumai le tusi faaseā lea a le alii avetaavale, sa faatonuina a’u e Faaolesa, ina ia aua ne’i o’u faia se faamatalaga sa aumai faila i lona ofisa ona o lana faatonuga. Ae ia ou faia se faamatalaga o faila na ou moomia e fai ai le mataupu a le Minisita, ae lei manao ai le Minisita e avatu i lona ofisa, ma ua ave sese faila i le Ofisa o le Minisita ae lei finagalo i ai. Lau Afioga i le Alii Palemia, e ui na ou iloa le lē amiotonu ma le piopio o lenei mea o le a fai, ae sa ou usitai lava ona o le faaaloalo i la’u Minisita. Sa ou fautua foi i le Minisita e faailoa pea le mea moni na tupu, ae peitai sa aumai lava le finagalo malosi, e fai le mea lea ua fai mai ai. E ui ina ou lagona le lē sa’o ma le lē amiotonu o lenei faiga, ae ua ou usitaia lava ona o le faaaloalo ma la’u puipuiga i le Minisita, ina ia aua ne’i aafia. O la’u puipuiga la lea ma lo’u faaaloalo i le Minisita, lea ua fanau mai ai lo’u faaletonu. Ae lagona le faanoanoa, ona o le lē tulai mai o la’u Minisita e puipui foi a’u e pei ona ia ta’utino mai ia te au, e aua ou te popole e faitalia lava ia ma la’u mataupu.

• Ina ua tuuina mai pepa o moliaga a le Komisi o Galuega a le Malo o le aso 25 Fepuari 2019, sa tapena loa la’u tali i nei moliaga. O le faamoemoe e tatau ona ave i totonu la’u tali i le PSC i le aso 12 Mati 2019. Sa ou tuua Samoa i le aso 6 Mati 2019 mo se fonotaga sa ou auai atu ai i Fiti, ma ou malaga atu lea i le aso 9 Mati 2019 i Niu Sila, ona o le fia faatasi atu i lo’u atalii sa i le falemai i Aukilani i Niu Sila. Ae ou te lei tuua Samoa i le aso 6 Mati 2019, ae talosaga mai Faaolesa e avatu se kopi o la’u tali se’i vaai i ai, ae lei avea i le PSC. Ma sa faatonu foi a’u e ave se kopi o la’u tali ia Auelua Samuelu e vaai i ai. Sa faapea lava ona ou usitai i le faatonuga ua aumai mo a’u.  O le Aso Gafua 10 Mati 2019, ae o loo o’u iai i Niu Sila, ae valaau atu Faaolesa i le telefoni, a ou malaga atu loa i le aso 12 Mati 2019, ona ou alu sa’o loa lea e vaai Auelua e uiga i la’u tali i le Pepa Molia a le PSC o le aso 12 Fepuari 2019. Sa faailoa mai foi e Faaolesa, o lea ua ia toe suia atoa la’u tali i le mataupu i faila, ma e manao e faaaogā le tali ua tapenaina e faatatau i faila, ae taatia le tali lea sa ou tapenaina. Ae ou alu e vaai Auelua, e uiga i la’u tali i isi moliaga. O le aso lava foi lea sa valaau atu ai foi Auelua ia a’u i Niu Sila, e faailoa atu ina ia ou imeli mai ia Aiono, le ta’ita’ifono o le Komisi e talosaga mai i ai, pe mafai ona aumai la’u tali i le aso 13 Mati 2019.

• I le aso 12  Mati 2019, sa ou toe foi mai ai mai Niu Sila i Samoa. Na ou taunuu loa i Samoa, ou alu sa’o loa ma feiloa ma Auelua i lona maota. I lea feiloaiga i le maota o Auelua, ua ou iloa ai, ua sui uma e Auelua la’u tali sa tapnea mo moliaga a le PSC. Sa ou tatalo lava ia Auelua, ae ā pe a ave pea la’u tapenaga ua uma ona fai ae fai mai e lē ila ai se pili i la’u tali, vaeatu lau Afioga. O lea sa ia tuuina mai ai pepa ua mae’a ona ia tusilimaina, ina ia ou alu e toe ta faalelei ma tuufaatasi loa ma le tali i faila ua mae’a ona tapeinaina e Faaolesa, ma ave loa i le PSC. Lau Afioga ua ou faapipii atu le pepa sa aumai e Auelua, ma sa tusilima lava i lona aao. Pau la’u mea sa fai o le taina. O le aso 13 Mati 2019, sa tauaao atu ai loa la’u tali mo moliaga a le PSC, lea sa tapenaina e Auelua ma Faaolesa i le PSC.

• Ina ua mae’a ona tauaai atu la’u tali i le PSC, ae toe tusi mai le ta’ita’ifono a le PSC, e pau a le tali lea e moomia mai e le PSC, o le Admit poo le Deny i moliaga. Sa oo atu loa le alii ofisa a le PSC o Maiavatele Timothy na te faatalanoa mai a’u i le aso lava lea. I lea faatalatalanoaga ma Timothy, sa ou avatua ai Sooalo Mene, Minisita Lagolago o le Matagaluega o Faamasinoga, e molimau. O lea feiloaiga sa pue uma foi e Timothy i lana tape recorder. Sa ou teenaina ai loa moliaga uma e pei ona faasaga mai ia a’u. Ma sa iai foi le pepa na ou saini ai i luma o le sui o le PSC ou te teenaina uma ai moliaga. Sa molimau uma Sooalo Mene i lenei feiloaiga ma le Sui o le PSC.

• Pe tusa o le 10 minute talu ona tuua e Timothy lo’u ofisa i Mulinuu, ae valaau loa Faaolesa ia te au. Ma faailoa atu lona lē fiafia o lea ua valaau atu Auelua, o lea ua ou teena uma moliaga. Sa ou faailoa lea ia Faaolesa, lau Afioga, o la’u amiotonu ou te lē ioe i moliaga, o le mafuaaga lea ua ou teena uma ai moliaga sa faasaga mai ia te au. Ae lelei le faagasolo pea o le suesuega a le Komisi, e iloa ai mea sa’o ma le faamaoni. Pe tusa ma le 15 minute talu ona uma ona ma talanoa ma Faaolesa, ae toe valaau atu loa, ou te alu i lona Ofisa, o loo faatali mai ma Auelua. Sa ou faailoa i ai, se’i mae’a le faamavaega ma se tasi o Ofisa Sinia o le Matagaluega, ona ou alu lea, ae sa faailoa mai e taatia mea uma ia, ae faamuamua le mea lea, ona o loo faatali mai Auelua. Sa ou valaau loa ia Sooalo pe mafai ona alu i le Ofisa o le Minisita, e molimau i le matou feiloaiga ma Faaolesa ma Auelua.

• Sa ou taunuu i le fale o le Malo, ma ma fetaui ai ma Auelua i lalo o le lifi, na ma talanoa ai, ma faailoa mai o le la ua uma ona fai le la tala ma Faaolesa, ae o le a muamua i le fale e iai ona tuatuagia i le afiafi. Sa ou agai atu loa i luga ia Faaolesa, e lei leva ona ou iai i le Ofisa o Faaolesa, ae taunuu atu ma Sooalo. Lau Afioga, ua faate’ia a’u i le faapea mai o Faaolesa, o lea ua uma ona fai le la tala ma Auelua, ma ua mae’a foi ona la tapenaina le pepa ou te saini ai. Sa ou fesiligia poo le ā lea pepa. Ae fai mai Faaolesa, o le pepa e faailoa ai lo’u ioe i moliaga o le PSC. Sa ou fesili i le Minisita pe aisea ua fai ai lea mea, ae o lea ua uma ona ou teenaina moliaga. Ae faailoa mai, o lea foi o le a toe fai le isi suesuega tele a le PSC pe afai ou te tetee. Sa ou tali i ai, e leai se mea o iai, ma o le tulaga lava lena o le process, ma e lelei foi lena e fai ai le sailiiliga mae’a a le PSC i moliga nei ua faasaga mai ia te au. Ae finau lava Faaolesa, leai, e sili lo’u admit i moliaga, ona faaaogā lea o la’u tali lea sa ave  e fesoasoani ai i la’u mataupu. O lea foi ua mae’a ona fai le la tala ma Auelua, a avatu loa la’u tali lea, ona fai loa lea o le latou faaiuga, ma e talitonu ua na’ o se lapataiga (warning) e tuuina mai. Sa faailoa mai foi e Faaolesa, afai ae toe fai se sailiiliga, ona mai loa lea o le sa’o i faila, o lea sa pue e Line la’u failautusi nisi o a ma talanoaga i faila. Ma o le evidence lea e alu ifo i luga pe afai ae toe fai se isi suesuega. Na faapea mai foi Faaolesa, o le ā lava le fautuaga a le PSC e aumai i le Kapeneta o le a tuvaelua ai, ina ia aua ne’ai o’u afaina i lenei mataupu. Ma ua sauni foi e defend la’u case i luma o le Kapeneta. Ae lelei ona vave faamae’a atu lea mataupu ae se’i faagasolo le tele o galuega a le Matagaluega e tatau ona fai, ae ua tanutunumia ona o le mataupu o loo faia.

• Lau Afioga, na fai lava si umi o fai ma finauga ma Faaolesa, ma saga tauanau ai lava a’u ou te saini i le pepa lea ua uma ona la saunia ma Auelua. Na ia faapea mai foi o le tamaititi lea o le PSC (Ofisa Suesue – Timothy Fesili) e lē iloa se mea, e laititi ma e lē tatau ona ou faalogo i ai. Na iu lava ina ou saini faamalosi i le pepa lea na aumai e Faaolesa ma Auelua. Ma o loo molimau Sooalo lau Afioga, na ou saini ma lo’u lē fiafia tele ma lo’u ofo i lenei Minisita ma lenei mea ua ia faia ia te au. E ui na ou finau atu i la’u amiotonu, ae faamalosi lava a’u ou te saini i le pepa ou te admit ai i moliaga a le PSC sa faasaga mai. Na uma loa ona ou saini, ona ou alu loa lea momoli i le PSC.

• A maitau mai lau afioga, o lea ua tapena e Auelua la’u tali i le PSC, uma a’e ona toe saofai lea o Auelua i totonu o le Komisi i le taimi sa iloiloina ai le mataupu. O le mea moni sa lē tatau lava ona auai Auelua mai lava i le amataga i le iloiloina e le Komisi o la’u mataupu. E lē gata i lo la sootaga ma Faaolesa o lē o loo aafia foi i lenei mataupu, ae o ia sa tapenaina la’u tali. Ae o lea ua toe saofai foi i le taimi e iloiloina ai se faaiuga talafeagai e tusa ai o la’u mataupu. E lē natia foi i lau Afioga, e uma ona faasalalau solo e Auelua la’u mataupu i tagata, ae o lenei e lei mae’a le suesuega. O le faamaoniga o lea mau, o le faailoa lea e Auelua o la’u matapu i le latou Komiti Faatonu o le NUS, ma sa oo mai lava nisi o lenei komiti ma faamatala uma mai ia te a’u faasalalauga a Auelua o loo fai i la’u mataupu. E lagona ai lava lo’u faanoanoa ona sa iai lo’u talitonuga maumaututu o faamatalaga faapenei e faalilolilo (confidential) a’o lenei e tausolomua sui o le Komisi ona faailoa faalauaitele atu i tua.

• E lē tau faailoaina i lau Afioga, o le mataupu muamua lenei o se suesuega a se Pule Sili o se Matagaluega, na liki mai lava faamatalaga o lenei suesuega mai le amataga seia oo lava i le faaiuga.  O faamatalaga uma ma moliaga sa faia i ai le suesuega, ua iloa uma e tagata ma le lalolagi atoa, ua share solo i luga o le social media ma nusipepa. E lei tupu muamua se mea faapea i se suesuega o le Pule Sili o se isi Matagaluega. Ae o le fesili, aisea lava ua tupu ai ia te au? Lau Afioga ua matuā telē le aafiaga o a’u ma lo’u aiga i faamatalaga soona lafo a tagata i luga o le social media, ae o lea sa faasolo le suesuega e lei mae’a. Ae o lea ua manino le mata o le vai, o Sui o le Komisi ma le aufagaluega a le Komisi lea sa likiina faamatalaga o la’u mataupu i tua. Sa faailoa mai e le Ta’ita’ifono a le Komisi ia te au o loo fai le sailiiliga a le Komisi poo ai na liki ai nei faamatalaga, ia e oo mai i le taimi nei, e lē iloa poo fea ua fai i ai, ona o lea lava e tausolomua sui o le Komisi ona faailoa faalauaitele faamatalaga o la’u mataupu ae lei mae’a.

• O le Ta’ita’ifono foi o le Komisi, Aiono Mose Su’a, sa lē tatau foi ona auai i le iloiloina o la’u mataupu, ona e matou te aiga lelei i Sapapalii. O a’u sa faia le matai o lona atalii i le suafa Papalii o lo matou aiga i Sapapalii. Sa tatau foi la ia Aiono ia ona faatino lana ia amiotonu, ma sa lē tatau ona ia auai i le faatinoga o le amiotonu i le suesuega ma le faaiuga  a le Komisi sa fai ia te au.

• O le isi foi itu lea lau Afioga, o le alii suesue a le PSC, o Maiavatele Timothy Betham, e tausoga ma Victory Lesa, o le Sui Resitala o le Faamasinoga. O Victory Lesa sa ou faamaloloina ina ua masalomia i fana ia sa sue ma mafua ai ona molia i leoleo. E tele foi la le aafiaga o lenei suesuega sa faia e Maiavatele Timothy ona o le sootaga lea ma lona tausoga o Victory Lesa. Mai i le taimi atoa o le suesuega, na ou iloa ai le faaitu’au o lenei alii. O le faamaoniga o la’u mau, sa ou tuuina atu ni faamatalaga ma molimau e tatau ai ona molia foi le avetaavale lea o Tuulima Pio, ma lona toalua lea ua iai nei o Soara Saiamomua, sa taulamua e tuuina atu faamatalaga sese ma le lē faamaonia ia Maiavatele. Auā o nei mea uma, o mea sa fafau ina ia taumafai ai e faaleaga a’u ma la’u galuega. Ae peitai, ua tulituliaupu lava a’u e lenei alii suesue e aunoa ma le faia foi o ni moliaga ia i latou nei e pei foi ona ou avatua i ai molimau e tatau ai foi ona molia i latou.

• E lagona foi le faanoanoa ona o le tuuina mai o lenei tamaititi e faato’a lua (2) tausaga talu ona faigaluega i le Malo, e faia se suesuega o se Pule Sili o se Matagaluega. E matuai leai se agavaa e na te mafai ai ona faia se suesuega. O le fesili, aisea lava ua fai ai faapea la’u mataupu, e ese mai lava i suesuega e pei ona fai i isi Pule Sili o Matagaluega. Ma e matuai lē talafeagai lea faiga o le suesue e se Principal Office (Maiavatele Timothy) o se CEO.

• Ou te matuai fesiligia foi le auai o le Loia Sili ma lona Ofisa i la’u mataupu. O le suesuega sa faia e tusa ai ma le Tulafono, e tatau ona faatino e le Komisi o Galuega a le Malo. Ae o le suesuega sa faia mo a’u e faatino e le Komisi, ae o fautuaga uma ma taiala e sau mai le Loia Sili. Ou te lē tau faailo atu i lau Afioga, i le tele o taimi sa ma fetusia’i ai ma le Loia Sili, Lemalu Herman Retzlaff, ona o nisi o mataupu sa aafia ai le Matagaluega ma le Faamasinoga. Ma o nei tusitusiga sa matua’i oo lava i le ooooga o faamatalaga lafo. Auā sa kopi uma atu ai lava lau Afioga i nei tusitusiga. O nei tusitusiga e aofia ai

• Suiga o le Faavae i sui auai o le Komisi o Faamasinoga (JSC). Sa ma fetusia’i ai ma le Loia Sili, ona e lē manao le Loia Sili e tatau ona fai se vote a le Resitala o le Faamasinoga i le taimi e fai ai se faaiuga a le JSC. O lea lava sa toe faamanino e le Faamasino Sili mulimuli ane, ina ia fesiligia e le Loia Sili lo’u auai i le taimi o le iloiloina o talosaga i avanoa Faamasino Samoa. Sa mautai toe tetee ai le Loia Sili i le filifiliina o tagata sa talosaga atu mo le faatalanoaga, ona o lo’u auai.

• Tulafono taufaaofi o Fanua ma Suafa. Sa ma fetusia’i ai foi ma le Loia Sili ona o le tele o fautuaga a le Komisi Faapitoa a le Palemene sa ave i totonu o le Tulafono Tau Faaofi, e teena e le Loia Sili. Ma sa oooo lava  faamatalaga i nei fetusia’iga.

• Mataupu i le alo o le Afoga i le Alii Faipule o Sulamanaia lea sa maliu. Sa fai ai foi ma fetusia’iga ma le Loia Sili, ona ua latou tuua’ina le tatala i tua o le tamaititi lea sa molia i lenei mataupu ia te au ma le Faamasinoga. Ma faailoa mai ai ua totogi tupe le Resitala ma le Faamasinoga. Sa matuai luga ma lalo foi a ma fetusia’iga ma le Loia Sili.

• O le mafuaaga lena lau Afioga, sa ou talitonu ai lava, sa lē tatau lava ona auai le Loia Sili i le faatinoga o le suesuega ma le faaiuga i la’u mataupu. Ona e tele lona interest i lenei mataupu.

Lau Afioga i le Alii Palemia, o nisi na o faiga piopio ma le lē amiotonu sa faia i la’u mataupu ua folasia atu i luga. E le na ma le laina, le matuai tele o lo’u aafiaga, ma o le upu moni lau Afioga, ou te alu i le palapala ma le eleelea o lo’u igoa ona o le faaiuga ua faia ia te au. E lē gata ua matuai aafia ai a’u nei, ae o le aafiaga o la’u fanau i le lumanai. Auā o le a puna a’e pea lea faaiuga i taimi uma e aafia ai se isi o la’u fanau. E lē faigofie la ia te au nei, ae o lea ou te talitonu, o faiga piopio ma le lē amiotonu ua faia i la’u mataupu, ua mafua ai ona oo se faaiuga a le Kapeneta ma faamalolo tumau mai a’u mai la’u galuega.

O lenei ua silia i le 15 tausaga o la’u tautua i le Malo ma le atunuu, ma sa lilo i manatu o se tulaga faapea o le a faaiu i ai la’u tautua. E tagi ai ‘u’u ai le loto ma le agaga, ma o se faaiuga ua matuai oo i totoga le matuitui ma le tiga. O le ala lea ua ou sulu atu i lau afioga i le Alii Palemia, o le Ta’ita’i o le Atunuu, se’i e silasila alofa mai ia te au nei ma lo’u aafiaga ona o faiga piopio ma le lē amiotonu sa faia i la’u mataupu.

O le taimi nei foi mo le silafia e lau Afioga, o loo saga tu’i mai pea a’u e nusipepa ma ofisa faasalalau, ina ou tautala i le mea moni ma le amiotonu. Ae o lo’u puipui i le Malo, e pei ona ou tauto ai i tofiga sa ou tauaveina. 

O le upu moni lau Afioga, o la’u tautua ma le faamaoni i le Malo ma le Matagaluega o Faamsinoga, e tauala atu i la’u Minisita o Faaolesa, sa tautua ma le faamaoni, e ui ina mamafatu le avega, ma le tele o le lotoleaga, ae sa faia pea le tautua. O loo silafia e Faaolesa, la’u Minisita lea tulaga, ae ua avea foi lo’u puipui ma lo’u faaaloalo ma le talitonuga maualuga sa ave i la’u Minisita, o lea ua ou faaletonu ai ma ou pa’ū atu ai i le leaga.

Ou te tatalo atu ma le loto maulalo i lau Afioga i le Palemia, faamolemole se’i toe silasila ane lava i la’u mataupu, pe tafa le tauala i se tofa i lau Afioga ma le Kapeneta mamalu, i le faaleaogaina o le faaiuga ua tuuina mai ia te au, ona o faiga piopio ma le lē amiotonu sa faia i la’u mataupu.

Alofagia e le Atua lau afioga i le Alii Palemia ma Minisita o le Kapeneta, maua pea so outou finagalo auā le ta’ita’iina o le Malo ma le atunuu. Ia manuia foi le alo atu mo le faamanatuina o le Tutoatasi o si o tatou atunuu.

Faafetai

Papalii John Taimalelagi Afele.