Lau le iuga ole faamasinoga ole suafa Vaiotu

Ua fofogaina le faaiuga a alii ole faamasinoga ile mataupu, ile Pule ole suafa Vaiotu poo Vaiotualemoso, lea na faatumulia ai le potu faamasino numera 3 ile vaega o faamasinoga o fanua ma suafa, e le gata o itu na talosaga, ae faapea foi aiga, suli ma feoi ole itu na tetee, aemaise ole itu a alii ma faipule ale afioaga o Vaimoso.

Ole mataupu sa i luma ole faamasinoga, e faasino ile pule ole suafa Vaiotu, ma ua atili faatumauina ai pea, e ala ile faaiuga ua aumai, lea na tuuina atu ai le Pule ile Aiga potopoto ma suli o lenei suafa ole Vaiotu talu mai le 1960 ile aso 27 Aperila LC 1847.

  Ua teena le talosaga a suli o Vaiotu lea sa taitaia e Mulitalo Apineru Siafausa ma latou vaega e aofia ai, ma suli o Vaiotu Tone ma i latou uma o lea pito.

Ile tolaulauga ole mafuaaga na tuuina mai e alii ole faamasinoga, oloo sosolo lava i luga ole faaiuga ole Pule ole aso 27 o Aperila 1960.  Ua toe tapu‘e ai ele faamasinoga itu ia sa laga ele tofa a Manuleleua Talitau II, ole lē amanaia o ia ma le latou itu, ua mafua ai ona gagana Sakalia.

 Ua lē gata ua maua ai ma le sa‘o, e leai se Vaiotualemoso, ua na‘o le Vaiotu, ole matai e faasino ile Faleagafulu o Manuleleua, ae ole mae‘a ai o lenei faamasinoga ua faamaonia ai vaega uma ole talosaga a Manuleleua Talitau II ma le latou itu.

O mafuaaga ale faamasinoga na aliali mai ai, ole Vaiotualemoso, ose suafa fou faatoa faavae. E vagana le Suafa Vaiotu, ole matai e faasino ile Faleagafulu ale Manuleleua.

Ole soloia ele faamasinoga ole suafa Vaiotualemoso ua matuā olopalaina ai foi le mautauave a suli o Vaiotu Tone ma latou e aofia ai ma Vaiotu Mulitalo Siafausa, e faapea o Vaiotualemoso ole suafa moni lea ma e fai lona laoa faaleaganuu, atoa ai ma lona faalupega o ia ole Tapunuu.

Ua muta ai foi iina ma fagogo, faatasi ma tala‘iga sese sa faia ile taimi o Vaiotu Siafausa Levi, e pei ona asiasi iai talatusia ale faamasinoga. O Vaiotu Mulitalo Siafausa, ose maupaolo ile nuu, ae ua ia tagofia ma laga faavae popo e gata i lo la toalua, o Une ma Manuleleua.

 Oloo mataituina e itu na lua pe ono toe agai mai se talosaga toe iloilo e faasaga ile faaiuga lenei a alii ole faamasinoga. Afai ae tupu lea itu, ile faauluina ose talosaga apili, e mautinoa ai lava, e le gata ole a lē toe maua se to‘a, ae ole a faaauau ai pea ona vesia le lotoifale o lenei afioaga, ole nuu saili malo ma tausi tupu.

  “Anusa le sau ole suafa Mulitalo, taitai le itu na teena le latou talosaga ma lote upu faalotoifale o lenei afioaga o Vaimoso ae ole suafa Mulitalo e faasino ile afioaga o Lano,” ole tomumu lea ase tasi o toeaina ole aiga potopoto ile tino o Vaiotu Konelio. E le tusa ma le tu ma le aganuu, le fai faapea o ia feuiuiaiga, ae o lea oloo alala ai suli faavae moni ole Suafa Vaiotu, mai le ituaiga o Vaiotu Konelio ma Vaiotu Tone.

O aulape uma ia, na susue uma i luga ele faamasinoga, ma leai ai ma se maa e lei fulia, auā e silafia e alii ma tamaitai ole faamasinoga, afai ae maua e itu na lei faamanuiaina ni vaivaiga o mafuaaga e pei ona tuuina mai, ma faavae ai le latou iuga, o lona uiga la e ono toe faia se talosaga toe iloilo.

 Ose tasi o pogai, ma fili tau faamata‘u ile poloka pea o mataupu a aiga ma afioaga, ona o ituaiga lape faapea.

Ole tutuaai o alii ole Faamasinoga sa tagofia lenei suesuega, ua faamautuina ai pea le talitonuga, afai e sese le tuugamau, e ono faasoesa le aitu. Tatou tulituli matagau ia i totonu ole isi 21 aso, pe ono tulai mai ni taunuuga faapea e pei o tu ma aga masani i taualumaga ale faamasinoga.

Ole faamalo ma le faafetai ale fetalaiga ale igoa matua ia Manuleleua Talitau II sa molimoli atu ile paia ole afioaga i ona tula faitauina faapea ma pou o alii sa‘o, aemaise le lavaloa ile saofaiga mamalu a Vaimoso.

Ona ole tapuaiga faatasi ma le mau ole latou toovae, na lē tulai mai ai se peau laga poo peau laaloa, e ono lamatia ai le nofo lelei ma le fealofaniga, i tu ma aganuu masani i afioaga.