Faia moliaga o le pagota na totoo i se tamaitai tulisi

Ua ave i Niu Sila ni vaega tāua o molimau a leoleo e suesue atili ai mo le faamautuina o moliaga ua faia faasaga i le alii pagota o Lauititi Tualima o loo tuua‘ia i lona faia o se faiga aiga fai faamalosi i se tamaitai tulisi mai Ausetalia.

E lē o mafai ona aumai e le sui Komesina o Leoleo le afioga Afamasaga Michael Soonalole ni faamatalaga auiliili i suesuega ae o se molimau mai se alii leoleo ua na faaalia, o le faua ma le toto o le alii pagota o loo sailia e faia ai le DNA test i Niu Sila, ona mautinoa atili ai lea o mau ua taulimaina nei mo le lagolagoina o moliaga o le alii pagota.

E lei faamautuina se aso e tulai ai Lauititi i le faamasinoga i moliaga nei ona o le solitulafono na ia faia na aafia ai le tamaitai tulisi mai Ausetalia. Ua faailoa e le sui Komesina o leoleo i se feiloaiga ma tusitala i le Aso Lulu ua mavae, ua iai moliaga ua faia ae e lei oo atu ia te ia le faila e na te silafia atili ai nisi faamatalaga ua oo i ai suesuega a leoleo.

Na maua le avanoa e fesiligia ai le sui Komesina ina ua toe maua e leoleo le alii pagota o Lauititi na toe sola ese ma le falepuipui i Tafaigata i le Aso Toonai 28 o Novema 2015. Na sosola faatasi ma le isi pagota o Faigame Vaitoelau.

E lei leva ona toe maua Lauititi lea na tulai i le faamasinoga i nai vaiaso e lei mamao tele atu ma ia ioe ai i moliaga o le sola ese ma le falepuipui. O le fesili tele ua tulai mai pe faapefea ona toe mafai ona sola ese lea alii pagota auā sa tatau i le pulega o le falepuipui i Tafaigata ona malu le vaaiga o Lauititi i le taimi na toe maua ai e leoleo ma toe faafoi atu i le toese.

E lei manuia sailiga i le vaiaso ua mavae atu nei mo se finagalo o le pulega o le falepuipui. O le vaaiga a leoleo ua nofo taofia ai nei Lauititi ma le isi pagota o Faigame lea na maua atu o momoe mai i se fale tuufua i Tiavi.

O le faamatalaga a leoleo, na logo i latou ese aiga i se tagata ua oso i lo latou fale ma ave faagaoi ai ni meatotino. Na taunuu leoleo ma faia suesuega ae na logo ane ai e se tasi o tina e alala foi i Tiavi ma Malololelei e iai ni alii se toalua o loo latou vaaia o loo nonofo i se fale tuufua i lo latou vai aai.

E lei faatali leoleo ae agai loa i le nofoaga lea ma sa maua atu ai Lauititi ma Faigame. O le tasi o loo moe ae o loo aluga i se pisupo tolu pauna, a o le isi o loo moe foi ae o loo aluga i ni ta‘aiga ie.

O le tala a leoleo o ni oloa masalo na gaoia mai i se osofaiga na faia e nei pagota auā e lima lelei aso o sosola ese ma le falepuipui.

O le Aso Toonai 28 o Novema 2015 a o lapataia Samoa i matagi ma timuga mamafa o le afā o Tuni, o le aso tonu lea na sosola ese ai ma le falepuipui i Tafaigata nei alii pagota ua toe maua.