Ua gagana Sakalia ona o Vaiotualemoso

Ole Aso Faraile na tea nei, 12 Me, na faia ale faamasinoga ile va o Manuleleua Talitau mai le ituaiga o Manuleleua Tauiliili ma suli ole suafa Vaiotu poo Vaiotualemoso.

Ole mataupu lenei sa i luma o alii ole Faamasinoga, e faasino ile suafa Vaiotu poo le Vaiotualemoso ole afioaga o Vaimoso.

Lea na logo faa-Tutuila ai le maota faamasino 4, a’o faia le tala a Manuleleua Talitau II, “ua oo ile taimi e gagana ai Sakalia, e leai se Vaiotualemoso i Vaimoso na’o Vaiotu.”

O lea suesuega na auai atu foi iai ma le itu a Alii ma Faipule o Vaimoso ma taitaia ele Susuga Tafito. Ona ole latou taofi e leai se Vaiotualemoso i Vaimoso, na’o le Suafa Vaiotu, e faasino lea ile matai ole Faleagafulu o Manuleleua.

Ole Itu Tetee na taitaia ele alo Mulitalo Siafausa. I taualumaga o lenei mataupu na fofogaina ai tala a itu e tolu, e tele itu tāua na asiasi iai suesuega a alii ole faamasinoga.

Ole pule e filifilia ai se nofo poo ni nofo, ua iai lea i Suli o Vaiotu. Ma le pule faamalumalu ole suafa Vaiotu, e iai lea ile suafa Manuleleua, e pei ona ta’ua ile talosaga a Manuleleua Talitau.

Na muai valaau le Itu Tagi muamua, e taitaia e Manuleleua Talitau II ma lona aiga toatele na toe faaopoopo atu ai le isi nofoa umi i luma.

Ina ua fesiligia le Itu Tagi muamua, na maitauina le to’a ole latou taitai, ma tali atu ile mafuaaga ole Pule Faamalumalu ale Manuleleua ile suafa Vaiotu.

“Ole uiga ole pule faamalumalu lea, ole taimi ua uma ona fili se nofo ale aiga sa Vaiotu, ona logo lea o Manuleleua. O iina e tilotilo ai Manuleleua ile nofo ua fili pe ua talafeagai, pe ose tagata amio lelei, sa tautua ile nuu, e le faatupu vevesi ma tulaga faapena. Ae afai e le malie Manuleleua ile nofo ua fili, ona toe logo lea o Suli ma le aiga potopoto i lana faaiuga.”

Peitai na teena ele itu a Vaiotualemoso lea vaega ole faamaumauga o faaiuga ale faamasinoga talu mai le 1960, e pei ona talanoa mai le Itu Tagi muamua. Ole manatu ole latou taitai, le Susuga Mulitalo, “e ala ona logo Manuleleua ile faaiuga ole filifiliga ale latou aiga, e alu ai Manuleleua e logo Une e faatatau i lo la va nonofo ai mo le faataunuuina ole nofo.

Na afea i fesili ale faamasinoga le mafuaaga ole suia ole suafa Vaiotu o Vaimoso ile Vaiotualemoso. Lea na tali atu le itu ale Afioaga, e leai se suafa faapea i Vaimoso na’o le Vaiotu.  E ui ina finau atu Mulitalo ma lana itu, ole suafa lea oloo maua i totonu o a latou faamaumauga mai talafaasolo mai ole latou aiga.

Peitai na tuu mai iai ele faamasinoga le avanoa ia Mulitalo e avatu ai ni faamaumauga ole suafa lenei Vaiotualemoso ose suafa faavae ole afioaga. O faamaumauga e pei oni faasalalauga i luga o nusipepa, sa faailoa atu e na’o lisiti o faasalalauga oloo iai.

Ina ua tulituli mai ele faamasinoga faiga o saofai ile suafa lava lenei ile tusa ole ono tausaga talu ai, oloo atagia mai ai, ole taimi muamua lea na faatoa fafatu ane ai le igoa matai fou lenei i totonu o Vaimoso.

I faamaumauga ale Faamasinoga e pei ona faailoa i lea aso, e oo lava i saofai na faia mulimuli ai nei i lea igoa fou, ile pepa saofai oloo maua ane ai ole  Suafa Vaiotu ole faapogai.  Na toe faamanatu atu ele faamasinoga ile Itu Tetee, o Samoa ua uma ona tofi, o Vaimoso ole nuu mavae.

Ile tala tetee ale Itu Tagi muamua, na atagia ai lo latou tetee ile faaaogāina ole igoa Vaiotualemoso, ma ia faaleaogaina ma soloia nofo fou uma lea na faia ai.

Ae ole auga foi lena ole finau ale Itu Tagi lua, mai Alii ma Faipule o Vaimoso. Ole aso 26 ole masina nei o Me, e lau ai le iuga o lenei mataupu ile Faamasinoga o Fanua ma Suafa i Mulinuu.