Ole toe taliu i Samoa ole tamaitai loia sinia, ole Pule Sili ole Ofisa ole Komisi mo le toe fuataina o tulafono poo le Samoa Law Reform Commission, le susuga Teleiai Lagipoiva Dr Lalotoa Mulitalo Seumanutafa, ina ua mae’a ona faia sana folasaga ise faatasiga i Niu Sila, ua ia faalauaitele ai lana pepa na folasia e mafua ile toatele o tagata ole atunuu oloo fia silafia lana folasaga ile mataupu ile tulafono ole lesitalaina o fanua 2008 (Samoa Lands Registration Act 2008). E lima mafuaaga ua faailoa e le Pule sili e le mafai ai e le tulafono ua taua ona aveesea eleele faaleaganuu mai le pule a matai ma suli ose aiga Samoa e faasino iai lena eleele poo le fanua faaleaganuu.
Faaalia e Teleiai Lagipoiva Dr Lalotoa e leai ma se vaega ole tulafono ole lesitalaina o eleele 2008, lea oloo ieina ma le fiafia iai nisi o taua ai le aveesea ole pule ma le aia tatau a suli ose aiga Samoa ise fanua faaleaganuu. Lona lua oloo faamatala manino e le tulafono e le mafai pe matua faasa ona faia lea tulaga.
Ua nao se vaega itiiti ole tulafono oloo afea ai eleele faaleaganuu ae faasino i isi tulafono e faasino ile faaaogaina o eleele faaleaganuu o Samoa. O isi tulafono a Samoa oloo mafai ona lisi atu ai eleele faaleaganuu ma le faamoemoe e faaaoga ini atinae mo tagata lautele. Ua faaalia foi e le Pule sili ole mafuaaga lona lima e leai ma se finauga faaletulafono ua oo i luma ole faamasinoga e fesiligia ai se vaega ole tulafono oloo mafua ai nei finauga ma le fefaaaliga o finagalo ma manatu o nisi ole atunuu i Samoa ma atunuu i fafo.
Sa iai le tulafono ole lesitalaina o fanua ole tausaga e 1992 ile 1993 ma o lea tulafono sa faasino ile faiga o lesitala e faaaogā ai deeds poo le faamauina ose fanua. Ina ua pasia le tulafono fou ole lesitalaina o fanua ole tausaga e 2008 na amata faaaoga ai loa le faiga e lesitala ai fanua e taua ole Torrens System ose faiga na aveesea ai loa le aiaiga ole tulafono tuai ole 1992/1993 sa faaaoga ai deeds e faamauina ai le lesitala ose fanua.
Faaalia e Teleiai Lagipoiva Dr Lalotoa ole afuafua mai ole tulafono ole 2008 na faia ai se komisi suesue na taitai ai le susuga Oka Fauolo ua tuumalo ma e pei ona silafia ose tasi o tama sa galue ma tautua ile tofi faifeau ole Ekalesia Faapotopotoga Kerisiano Samoa mo le tele o tausaga. O sui o lea komisi o nisi mai le Sosaiete a Loia i Samoa, ole faamasinoga ma isi vaega taua ole pulega ole Malo ma le atunuu.
Ole mau ale tamaitai Pule Sili ole Ofisa mo le toe fuataina o tulafono a Samoa o soo se gaioiga e fausia ai se tulafono e tasi le faamoemoe autu ose Malo ia fausia se tulafono mo le manuia o tagata uma ole atunuu. Ole faamatalaina foi ma le faauigaina ose tulafono ole a fausia e tatau ona auga ile lelei ma le manuia o tagata ae ia aua nei atagia se faaituau.
O Teleiai Lagipoiva Dr Lalotoa Mulitalo Seumanutafa sa avea ose faiaoga ile Aoga mo le tomai faaloia mo atunuu ole Pasefika oloo i Vanuatu. Na faamanuiaina ma filifilia e avea ma Pule sili ole Ofisa ole toe fuataina o tulafono ma toe taliu mai ai i Samoa ma lona aiga.
