E pisa lava tama a o le uso

Le afioga Galumalemana Tuilaepa Lupesoliai Sailele Malielegaoi ma le afioga Tupuola Lealailepule Rimoni Aiafi
Le afioga Galumalemana Tuilaepa Lupesoliai Sailele Malielegaoi ma le afioga Tupuola Lealailepule Rimoni Aiafi

E to‘a 98 suli o Uilaefa i le aiga potopoto o Matai‘a Siliga ma Tagaloa Siaosi o Vaitele i Faleata e aofia ai ma paolo maualuluga o le aiga ua seei nei i suafa tamalii o le Galumalemana, Tupuola, Tagaloa, ma le Siliga ina ua mae‘a faatino le manaoga manaomia o le maliliega uma o suli.

O le taeao sesegi o le Aso Toonai 24 o Oketopa 2015 na faatumulia ai le maota i Vaiala e afio ai le Tama a le Fale i le suafa Matai‘a o Vaitele e faasino i ai suli o Uilaefa, ina ua faafotu tupu ma faafotu o le vaaulu i latou ua tusi aao i ai le aiga e tauaveina ia suafa tāua ma faaaloalogia o le aiga. Sa faaaee ai foi ma nisi o suafa Tulafale i suli lava o Uilaefa.

O le afioga i le Palemia o se paolo maualuga na faaee i ai le suafa Galumalemana o le Aloalii, ae o le afioga i le Faipule o le Tautua Samoa o se suli na faaee i ai le suafa tamalii o le Tupuola, ae e pei ona silafia o loo ia tauaveina foi le suafa tulafale o le Lealailepule o lona aiga lea o loo seei ai i le tofi o le Itumalo o Faleata i Sisifo i totonu o le Palemene.

O le Tapaau poo le Sui faaao o le Iunivesite Aoao o Samoa o se suli ua faaee i ai le suafa Galumalemana ma le afioga i le faamasino o se paolo maualuga le afioga Ameperosa Roma ua faaee i ai le suafa Galumalemana.

E lē gata i ia paia maualuluga o loo umia nisi o tulaga tofi maualuluga i le Malo na faaee i ai suafa ae faapea foi i nisi o suli ma paolo o le aiga o loo auauna ma galulue foi i le Malo e pei o le tamaitai Pule Sili o le Matagaluega o Leipa Pisinisi ma Alamanuia, le afioga Leota Margret Malua ua faaee i ai le suafa Galumalemana.

Faaalia e se tasi o le aiga ua lē manao e faailoa lona suafa, ua leva tausaga o avanoa le suafa Sa‘o o le aiga o le Matai‘a ma o loo loma nisi o mataupu tau faamasinoga, peitai ua mae‘a ona tasi le aiga potopoto i suli o Uilaefa e faaee lea suafa i se tasi o suli tamaitai le susuga Lynn Autagavaia Netzler, lea sa faia lana faanofo Tupu i le suafa i le sefulu tausaga ua mavae ae e lei faamaoniaina ona o loo iai ni faamasinoga.

E ui i ia mataupu o loo i foga a le malo ae na faaalia e le sui o le aiga o loo tumau pea le finagalo autasi o suli uma e tauaveina pea e lea suli tamaitai le suafa, ma a mae‘a mataupu i le faamasinoga o se apili i le faamasinoga na suesueina suli faavae ona faatino loa lea o le talosaga i le faamasinoga e tofia aloaia Lynn e tauaveina le suafa Sa‘o.

Peitai ua tolu nei faiga saofai a le aiga lea sa na o suafa tulafale na faia muamua i le maliega autasi o suli ma ua faamaonia nisi o nofo.

O le Aso Toonai 24 o Oketopa na faia ai loa nofo i suafa tamalii o le aiga ona ua lata i le 40 tausaga o avanoa pea le suafa Sa‘o ma ua toso umi ai ma se finagalo o suli ua tatau ona faia ni matai ona ua tele ina maliliu suli sa umia suafa tamalii ma suafa tulafale.

O le maliega foi o suli ua faia ai faanofonofo e pei ona sa faatino i le faaiuga o le vaiaso ua mavae.

O Vaitele o se tasi o Foaiala o le itumalo o Faleata. Peitai o le tele o tausaga ua mavae i onapo o pulega a le Malo o Siamani na faatafea ai le aiga ma le nuu, ina ua faatau eleele e tusa ma le 500 eka e le Malo o Siamani lea na faato‘a atoa ai i faatoaga niu, koko, ma isi laau tau faatoaga ina aso ua mavae.

Na faatafea le aiga ma nofoia nisi o eleele na faamatuu i ai e ia pulegamalo faakolone seia oo ina to mai nisi o eleele mo le aiga ma le nuu ua nonofo ma mau ai nei le toatele o suli i Vailoa Faleata, Alafua, Fatipule, Lepea, Moamoa, ma Vaita‘i i Tuanaimato.

O le toe nofoia e le aiga o eleele o Vaitele o se faaiuga na faia i le taimi o faigamalo amata a Samoa ina ua maua lona Tutoatasi ma ua mavae pulega a isi Malo i fafo.

Sa nofoia ai e nisi o matai ma o latou aiga le ituala i tai o Vaitele e lata i le sami ma na aumaia o ni lisi mai le Faalapotopotoga o le Esetete tausi a le Malo le WESTEC.

O le taimi nei o lea ua lalo nei ia fanua o le Malo i le faalapotopotoga o eleele a Samoa le Samoa Land Corporation.

Ua faatau atu i ai i le nuu nisi o fanua ma le aiaiga o le a avea ia eleele ma fanua faaleaganuu ina ia faatumau ai le nuu ma le foaiala o Vaitele i totonu o Faleata ma faatumau ai foi ma lana faiganuu e pulea e Alii ma Faipule poo matai.

O nai masina e lei mamao atu na faatino ai e le aiga tu ma aganuu masani o le tali o Toga o Faleata i le liutofaga o le tia maa o loo lagomau ai Matai‘a Siliga ma lona uso o Tagaloa Siaosi ma le afafine o Aliki.

O lea ua mae‘a le nofoaga fou ua siitia i ai le tia maa fou lea ua i luma tonu nei o le fale gaosi avamalosi i Vaitele.