O se tala fiafia ma lagona o le faagaeetia ina ua toe taliu mai le susuga ia Jack Apelu ma le siamupini ma le asoaina o le pine auro i le tauvaga o faaaliga tino sa faataunuuina i Rarotonga talu ai nei.
Sa faaopoopoina lagona o le olioli ina ua maua tala ma faamaonia mai e le sui tauva, o ia sa ia tauavea le igoa o Samoa i lea foi tauvaga tele sa faia.
O taaloga o le Asian Pacific e faia i tausaga uma i le vaitaimi lava lenei, ma e fai lava foi si tele o atunuu e tausinio ai i lea foi tauvaga. O le faamanuiaina o lea foi tamalii o le atunuu, ua toe matamatatetele ai foi le igoa Samoa, i faagatama poo taaloga ma atunuu tetele sa auai i lea tauvaga tele.
O le susuga ia Jack Apelu na filifilia ma malaga i le faamoemoe, o ia laeiina le fu‘a a Niu Sila, peitai a o lei faatinoina le taaloga, sa faate‘ia ina ua faafuasei ona toe fesiligia o ia e ta‘ita‘i o le autaaalo a Niu Sila, pe fia taalo mo lona atunuu pe faaauau pea ona taalo mo Niu Sila. Na ta‘ua e Apelu e lei maimauina se taimi e tau faia ai sana faaiuga, ae sa tali loa ma le fiafia tele, o le a tauave le igoa o lona atunuu.
O le taimi lava lea sa toe suia ai loa ma lona ofu ma le togiga sa saunia mo ia, ae laei loa i le laumoana o le lanu a Samoa, ma tauva ai loa. O le faaiuga o lana taumafaiga sa manuia ma manumaloina ai loa i le Pine Auro e pei ona sa tausinio uma i ai le au tauva o lana lava vaega.
O le 50 tausaga agai i luga lea sa tauva ai le susuga ia Jack Apelu e pei ona silafia ai. Ae mo le silafia e lua suafa matai sa faaee ma o loo tauavea pea e Apelu seia oo mai lava i le taimi nei. O le suafa Leauma mai Vaiusu ma le suafa Aualiitia mai Lefaga.
E avea Jack ma sui tauva o lea foi faagatama o loo alaala ma nofo i Faatoia i Apia ina ua faatoa 16 ona tausaga.
Ua 63 nei tausaga o le alii o Apelu, peitai o loo vaaia pea i ona foliga ma lana gaioi e foliga mai o se alii talavou.
O le feiloaiga ma le susuga ia Apelu ina ua taunuu mai sa ia faaalia ai lona fiafia tele ona o le avanoa faatopetope sa ia toe maua, e toe tauva ai mo lona atunuu i lea foi tausinioga, aemaise ai o lea ua faamanuiaina le taumafai.
Ua latalata nei i le 60 pine i le tuufaatasiga sa manumaloina e Apelu, talu mai ona tauva ma taalo i lea foi taaloga. O le atunuu o Filipaina lea ua fuafua e toe faia ai le tauvaga lava lenei mo le tausaga fou, ma o le a toe sauni foi la le susuga ia Apelu, e puipui lana auro mo lea foi vaitaimi pe a oo mai.
