E lei atoa se itula na faatino ai le solo tetee filemu ase vaega o tagata i Samoa e maua le tolusefulu ae tutū leoleo ma fautua iai e taofi ona e lei talosagaina se pemita faataga e faia ai le tetee. Ole faamoemoe lenei na tapenaina ele Samoa First Union e lagolago ai ile manaoga o tagata Papua i Sisifo e maua so latou tutoatasi mai pulega ale Malo o Indonesia.
Ose solo tetee na logotala iai le Amepasa o lea Malo mo Samoa na mafua ai ona ave iai se talosaga pe maua sona finagalo.
Na valaaulia tusitala sa lipotia taualumaga ole fono ale Pasefika ae na’o le toatolu na talia le avanoa. E amata fesili ile Amepasa ma oo ile mataupu ole solo tetee ae sosolo atu le isi tusitala matua le afioga Tuiasau Leota Uelese Petaia ma ia faalava lana fesili ile saunoaga ale Amepasa.
Ole amataga lea ole faalii ma le feita oni alii Papua i Sisifo o sui ole usugafono a Indonesia ma siisii ai o la siufofoga ma lafo ai ni saunoaga na manino ai le teena e sui o lea Malo ole tetee na faia e nisi o tagata i Samoa ile lagolago atu ile mataupu i tagata o Papua i Sisifo poo West Papua.
Ile solo tetee na faia i luma ole faletalimalo ole Sheraton Aggies hotel faaalia e se tasi o tamaitai loia ose sui ole Samoa First Union le tofa Unasa Iuni Sapolu, ole saolotoga e faaalia ai lagona e lagolago ai se faamoemoe autu ole saolotoga lea oloo mautu ile faavae o Samoa.
Peitai na faaalia ele Amepasa o Indonesia ina ua fesiligia sa tatau ona maua se faatagana ale Malo o Samoa ona iloa ai lea pe faatino le solo tetee pe leai.
Ole taimi a’o faagasolo le tetee filemu na molimauina le vave ane ole vasega o leoleo e faata’ape ona e lei maua se pemita faataga mai leoleo.
Ole fautuaga foi lea na ave iai e leoleo ia faia se talosaga ile Komesina. Sa iai le fuafuaga e toe faatino le solo tetee ile aoauli i luma lava ole faletalimalo peitai na maua se faamatalaga mai le ofisa o leoleo na ta’ua ai e lei faatagaina le mafuaaga ole toe vaaia oi latou na auai ile taeao.
Faaalia ele Amepasa o Indonesia mo Samoa le susuga Tantowi Yahya e le fou le mataupu ia Papua ae e le ose mataupu e tatau ona aofia i mataupu autu o talanoaga ole fono a taitai ole Pasefika. Na tuuina atu le mataupu lenei i luma o taitai ina ua faia le folasaga ale faalapotopotoga tuma’oti faavaomalo ale Pasefika le Civil Society ile aso muamua ole fono a taitai ole Pasefika.
A’o saunoa le Amepasa ile feiloaiga ma ni tusitala ae faasalavei ane le isi o lana usugafono ma fesili i tusitala poo fea sa iai Samoa a’o lea faatoa lagolago ile mataupu oloo finauina e nisi o tagata o Papua i Sisifo.
Na ia saunoa foi e leai se pisinisi a atunuu ole Pasefika i mataupu faalotoifale e gata i tagata Papua ma Indonesia.
O Samoa ose paaga tāua ile Malo o Indonesia ma na faaalia e lona Amepasa ole atinae oloo faia nei ele Malo ole laina o fesootaiga le Tui Samoa Cable oloo lagolagoina e lona Malo ma ua sauni e aumai lana fesoasoani i lea taumafaiga oloo faagasolo ona galuega ile taimi nei. I fefaatauaiga tasi lea o vaega oloo silasila iai lea Malo e faamautu sootaga lelei ma Samoa.
