Tauaao e aiga Samoa sitiseni Niu Sila

E eseese lanu ma gagana o tagata i totonu o Niu Sila, ae ua tino e tasi ma gagana e tasi tagata o nei atunuu eseese mai le kelope i totonu o Aotearoa ona ua mafai ona faamanuiaina o latou aiga ile sitiseni Niu Sila.

Ole toatele o tagata mai atunuu ole Pasifika ma tagata mai Asia, e pulunaunau lava ina ia latou maua lea avanoa sitiseni ina ia faafaigofie ai ona femalagaa’i ai i isi atunuu nai lo le tau apalai ose visa e malaga ai, ae le gata i lea ua mautinoa ai ole umia ele tagata ole sitiseni Niu Sila ua ta’ua foi lea tagata ole tagatānuu moni o Niu Sila. Ole afiafi ole Aso Tofi 11 o Me na faia ai le sauniga ole faatautoina o sitiseni o nisi o aiga Samoa faapea aiga Tonga, Fiti ma isi tagatānuu mai Europa ile hall ale komiuniti i Panmure e tauaaoina ai e nei aiga o latou sitiseni mai le ofisa ole Internal Affairs, ma ua faamaonia ai ua ta’ua i latou o tagatānuu moni o Niu Sila.

O lea sauniga na saunoa faapitoa ai le taitaifono ole Local Board a Tamaki le faletua ia Josephine Bartley e momoli le agaga faafetai i tagata eseese o atunuu ole lalolagi oloo aumau ma nonofo ile itumalo o Tamaki lea ua mafai ona faatautoina o latou sitiseni i lenei tausaga i lea pitonuu.  Ma ua ia aloaia ai foi le valaauliaina o i latou uma nei i totonu o lenei sauniga. Sa faapea foi ona auai sui mai le ofisa ole Internal Affairs i lea sauniga e molimauina le sagisagi fiafia o tagata o atunuu eseese ile taliaina o lea foi laasaga fou ole soifuaga ile nonofo ai i totonu o Niu Sila. E silia ile onosefulu i latou uma sa mafai ona auai ae toa sefulu tagatānuu Samoa sa tauaaoina o latou sitiseni i lea afiafi.  O nisi o aiga Samoa sa iai i lea sauniga, ua silia ile 35 tausaga talu ona malaga mai i Niu Sila nei ae o lea faatoa maua le avanoa e apalai ai le sitiseni auā le faafaigofieina ona femalagaa’i i nisi atunuu. Saunoa lea tamā o ia sa fiafia lava e malaga i lana tusi folau Samoa i soo se mea e malaga ai, auā e faailoa atu ai i tagata o ia ole Samoa moni, ae pagā lea e iai foi nai faafitauli pe a fia malaga i nisi atunuu mamao e ese mai ile malaga i Samoa ma o lea ua naunau ai le fanau e apalai le sitiseni ina ia faafaigofie mea e malaga iai.

Ile alualu pea i luma ole taugata ole soifuaga ma ua vaaia ai e nisi o tagata ua taugata ai foi ma le tupe e totogi ile apalaiina ole sitiseni Niu Sila, lea ua vave ai ona fai se faiga ile apalaiina o a latou sitiseni auā e iai le talitonuga o nei tagata, ole isi lima tausaga oi luma ua tilotilo ai loa tagata o atunuu eseese oloo nonofo i Niu Sila ile $500 ile $600 le tupe ole a faaaluina e apalai ai le sitiseni o tagata matutua, ae faapea foi ma tamaiti, o lagona ia o nisi o tagatānuu mai Saina ma Tonga sa auai i lea sauniga, ae ole vaega e pito sili ona tāua mo i latou ua uma lea laasaga ole nonofo ai i Niu Sila.