Solofua le su faasaga i Alii ma Faipule o Gagaifolevao

O se tasi o matafaga lauoneone o le itumalo o Lefaga
O se tasi o matafaga lauoneone o le itumalo o Lefaga

O le oia o upu o le lotoifale o le nuu o Gagaifolevao i Lefaga ile va o le afioga Faumuina Vitale ma nisi o matai taua o le nuu ua avea i latou ma sui o Alii ma Faipule, na mafua ai ona molitu ile faamasinoga maualuga le pule mamalu a Alii ma Faipule o Gagaifolevao e Faumuina Vitale ose tasi o matai taua o le nuu ei totonu foi o le saofaiga a Alii ma Faipule. O lea tamalii sa ia tuua Samoa mo Niusila ile tausaga e 1984, ae o le masina o Aperila o le tausaga e 2011 na toe taliu ai i Samoa ma faamautu i lona aiga ma faia ai lana pisinisi ose faleoloa i totonu o Gagaifolevao i Lefaga. O le o’o o le mataupu ile faamasinoga ma talosaga ai le ua tagi mo se totogi i mafatiaga sa feagai ma ia ona o se faaiuga a Alii ma Faipule na aafia ai lona atinae tau tamaoaiga.

Na faate’a e le nuu se matai o le aiga o Faumuina Vitale o Iputau Letupu ile masina o Fepuari o le tausaga e 2011. Na mafua le faaiuga ona o upu malolosi e lafo e le tolaua o Iputau i lona tina ae leai se gaioiga a Iputau e vaoia ai lona toalua mai le faia o lea tulaga. Na oo ile fono a le nuu le mataupu ma faia ai loa le faasalaga e faate’a lea matai ma le nuu. Na ave e Iputau le faaiuga i luma o le Lesitala o Faamasinoga o Fanua ma Suafa ma faia ai se feiloaiga ma matai o Gagaifolevao ile ofisa o le lesitala i Mulinuu.

Peitai ina ua maea le feiloaiga e lei vave faia se faaiuga a le nuu e toe faaa’e Iputau ae o le masina o Iuni o le tausaga lava lea 2011 na toe faaa’e ai Iputau.

O le taimi lea o loo i Niusila le ua tagi faasaga i Alii ma Faipule. Ina ua toe taliu i Samoa Faumuina Vitale na ia maua tala ua toe faaa’e le matai o lona aiga ma sa ia faailoa ai ile nuu lona tete’e ile faai’uga ise fono a le nuu na faia ile masina lava lea o Iuni 2011. I molimau a nisi o matai na latou faailoa ile faamasinoga na vave faaa’e Iputau ona e le ogaoga tele le tuuaiga na aafia ai, aemaise o se tasi e aoga tele i tiute ma atinae fai a le nuu.

Peitai o le fono lea na folasia ai e le ua tagi lona le talia o le faaiuga ona o lona talitonuga o le faate’aina o Iputau o se faasalaga e umi se taimi o aafia ai lea matai o lona aiga, peitai o lona lagona ua vave ona toe faaa’e. Faaalia e molimau sa lagolagoina le mau a Alii ma Faipule, o le fono lea na lafo ai ni upu malolosi ma ni saunoaga le ‘ano’ano a le ua tagi faasaga ile finagalo o le nuu, ma sa ia tuuaia ai ile fai kegi o matai. O le isi itu na sa’i lona finagalo ile faia o le iuga e faaa’e le matai o lona aiga e ni matai se to’atolu ae ua fesiligi tagata o le nuu poo fea matai e tatau ona iai uma o latou finagalo ile faaiuga. Na ia faamatalaina ai o se nuu o tamaiti. O ia saunoaga na to’atamai ai le fono a le nuu ma fautuaina ai le ua tagi e tulai ese ma le fono. Na lafo foi e se isi o matai ni faaupuga ua sili le mafaufau o le ta’ifau (tulou) ilo le mafaufau o le ua tagi. Na faia ai lava ma saunoaga a matai tamalii o le nuu ma nisi o faleupolu e faate’a loa le ua tagi ma le nuu.

O le faate’aga o Faumuina Vitale na molimau ai o ia ile iai ma nisi o aulape o le faaiuga ia te ia, o le tapu pe faasa se isi o le nuu ona faatau i lona faleoloa, ma sa tapu foi se tagata ona toe talanoa atu ia te ia. Sa tapu foi le ua tagi ona toe vaaia o toe ulufale ise fale ose aiga o le nuu. O le mafuaaga atoa lea o le ave o le tagi poo le su a le itu tagi faasaga i Alii ma Faipule.

I le maea o le iloiloga a le afioga ile Faamasino Sili, Patu Tiava’asu’e Falefatu Sapolu, na taunuu ai i lana faaiuga ua le mafai ona faamalieina le faamasinoga i mau e lagolago ai le su faasaga i Alii ma Faipule e pei ona iai suafa o Su’a Pala, Su’a La’ai, Faumuina Lokeni poo Faumuina Mokeni, Su’a Safune, Faumuina Iiga, Su’a Aulaga, Tuaopepe Afato, Vaofusi Pogisa, Malae Pofitu, ma Afuie Siu.

O le silasila a le faamasinoga o le tele o aso ma taimi o le faasalaga e lei tuua e le ua tagi le nuu ae sa nofo ai lava ma faatino ona tiute masani ma faagaioia lana pisinisi.

O le tulaga ile aafia o lona tamaoaiga ona o aulape o lona faasalaga na faaalia e le faamasinoga, e le faamaonia lea tulaga ona e le’i afaina le ola lelei o tagata ile tapu ona toe faatau se isi ile faleoloa o le ua tagi aua sa iai foi isi faleoloa i totonu o le nuu sa agai iai tagata mo faatauga.

O le tuuaiga ile aafia o le ua tagi ma ana atinae ona o aiaiga o le faasalaga ua le mafai foi ona faamalieina ai le faamasinoga i molimau na tuuina atu ma o le mafuaaga lea o le faaleaogaina o le tagi.