Faaoge e fomai le tina e 94 tausaga, ae lei iloa se aso o lona taotoga

O le fesili tele lea na tulai mai i le afioga i le tamaitai loia ia Leuluaialii Olinda Woodroffe ina ua ia maua tala, ua lē o toe fafagaina e fomai le tuafafine (aunty) o si ona tamā, ona fai mai le fomai o le loomatua ua tatau ona fai sona taotoga.

O le tina matua ia Faifua Motu, ua savali nei i le 94 tausaga o le matua o lona soifua, o loo taofia nei i le maota gasegase i Middlemore, ua atoa nei le 3 vaiaso o taoto ai.

O lenei tina o loo lelei lana faalogo, lelei atoatoa lana vaai pe a faitau lana nusipepa o le Samoa Times ma lana Tusi Paia, e aunoa ma lona faaaogāina o se matatioata, faatasi ai ma lona mafaufau o loo malamalma lelei i mea e fesili atu i ai se isi i se mea e manao ai.

O lana tautala foi, o loo manino lelei i le faaalogo a lona aiga o loo nafa ma le tausiaina o ia i le falemai, aemaise lava ana faatonuga i si ana tama teine o Temukisa, na nonofo mai lava ma lenei tina i le aso na ave ai i le falemai e tau mai nei lava.

A o taoto ai lenei tina i le falemai, sa pa‘ū ai i lona moega ma toe lagona ai le tiga o lona aao(vae) ma sa siaki e fomai ma manino ai, ua gau le sooga o lona vae, ma fai loa le faaiuga a fomai e tatau ona fai se taotoga o le loomatua e togafiti le sooga o le vae lea ua gau.

Na ua uma ona ave le tina e fa‘ata lona vae, ona faafoi mai lea i lona potu ma logo ai e fomai ia Temukia o le loomatua e tatau ona taoto i lona vae. O le isi faatonuga na faia loa ia Temukisa, ia aua ne‘i toe aveina se meaai i le loomatua, ma aua le toe faainuina ona ole a sauni loa e fai le taotoga.

E lei talanoa fomai i le loomatua po ua malie e fai lona taotoga (consent) ae ua sau le fomai fai i ai e aua ne‘i toe ‘ai ma inu ona o le a ave e fai le taotoga. E lei faaalia foi i le loomatua ma Temukisa se ata o le fa‘ata lea na fai o le vae o le loomatua lea ua gau, lea e fai mai fomai o le a taoto ai.

E lei ta‘u foi i le loomatua poo afea e fai ai lona taotoga, ae o lenei ua faatonu e aua le toe tausami. E lei iai ni suesuega i le fatu o le tina, pe malosi le loomatua pea fai se vai faamoe, ae lei faia le taotoga, ona o le loomatua o lea ua savali le 94 tausaga.

E lei sueina foi pe lava le toto o lenei tina e na te gafatia ai se taotoga. Na amata ai lava i lena taimi ona lē toe fafagaina le loomatua.

O le afioga i le tamaitai loia ia Leuluaialii Olinda Woodroffe na alu ane i le falemai e asi si ona aunty, ae logoina ai e nisi o lona aiga o loo nafa ma le tausiaina o le loomatua, ua faasā e fomai ona toe ave i ai se meaai ona o lea e tapena mo lona taotoga.

Ona fesiligia lea e le loia le falemai poo afea le aso o le taotoga ae sau le tali e lē o iloa se aso. Na toe fesiligia e Leuluaialii poo ua fai se fa‘ata o le fatu o le loomatua, ae tali mai lava e leai se fa‘ata e faia.

Na fesili foi Leuluaialii ia Temukisa, po ua malie atoatoa le loomatua o le a taoto, ae tali mai, e lei talanoa i lena itu i le loomatua. O iina loa na lē toe faatafa ai le loia, ae telefoni loa i fomai i Middlemore, e talosaga se fono vave (urgent meeting) a fomai ma le aiga, i tafatafa o le loomatua. Tu loa le loia ma savali i Middlemore.

O le saunoaga a Leuluaialii Olinda, o le aso na ia taunuu ai i le falemai, na ia tapa ai mai fomai le fa‘ata o le vae o le loomatua. Na ia tapaina foi poo afea tonu le taimi o le taotoga o le loomatua, ona o lea ua lē fafagaina.

Sa fai se feiloaiga ma fomai i tafatafa o le loomatua, ona o le loomatua e matuā lelei le faalogo ma malamalama i mea uma e faamatala faasamoa i ai e le loia.

O le feiloaiga lenei na tuu sa‘o ai loa saunoaga a le tamaitai loia i fomai e uiga ia latou tiute faatasi ai ma lona lē toe solomuli lava i se mea pe a tupu mai se faaletonu i lona tina.

Sa tapaina e le loia le fa‘ata na fai o le loomatua, ona faatoa alu ai lea o le teine fomai i le ofisa ave ane le fa‘ata. Na tago Leuluaialii faaali i lona tina, le fa‘ata e vaai i ai.

I le taimi o le fono, e leai se fa‘ata o le fatu o le loomatua ua faia. Sa ioe fomai e sa‘o le mea lea e finau atu ai le loia, e tatau ona fai se fa‘ata e vaai poo malosi le fatu o le tina, e gafatia ai vai faamoe ma se taotoga tele.

Na ioe fomai e tatau ona fai le fa‘ata o le fatu, ma sue lona toto, e iloa ai pe gafatia e le tina, se taotoga. Sa fai foi i ai le loia e lē tatau ona faaogea le tina matua ae lei iloa tino le aso ma le taimi o le taotoga, auā o lea ua maua taitaia e le loia le tele o gaoioiga sa tatau ona fai, ae lei faia, ae o lea ua faaoge le tina.

Sa saunoa Leuluaialii e na te iloa e 6 itula e tatau ai ona faaoge se isi a o lei faia se taotoga, ae e foliga mai o le a oo i le 24 pe sili atu foi o faaoge ai le loomatua, ae o la lava e lei mautinoa le aso e taoto ai.

Sa fai loa i ai le loia e fafaga lona tina, se‘i mautu uma tapenaga a fomai ma mautinoa le aso ma le taimi tonu e taoto ai le tina ona faatoa faaoge lea o ia.

A o lei o ese fomai sa fai uma lava fesili e iloa e Leuluaialii e tatau ona fai e faamalamalama atili ai le tina, ona fai lea o sana faaiuga pe taoto, pe leai.

O le isi mea e sili ona tāua, o le fesili o le loia i le “RISK” e fuafua i ai pe tatau ona taoto, pe aua le taoto, ona o ia ua matua, ae tali le fomai, o le latou fautuaga e tatau ona taoto.

Sa faamalamalama foi i lea taimi le auga o le latou fautuaga. O le taimi lea sa toe talanoa loa le loia i le tina ma faamalamalama uma i ai saunoaga a fomai. Sa vave le tali a le tina, o ia e tatau ona taoto.

O le uma ai o le mataupu na toe faaauau ai loa ona fafaga le tina. Faatoa toe faaoge lava ina ua mautinoa e fomai le aso ma le taimi o le taotoga, e pei ona finau i ai le loia.

O le taimi nei, ua fesootai lava fomai ma le tamaitai loia i le telefoni ma imeli e logo i ai, a ua lē toe faia taumatemate e le falemai ni togafitiga o lea tina matua.

O itu na fesoasoani ai Leuluaialii Olinda Woodroffe i le tuafafine o lona tamā, o le toe fafaga lea ma faainu e aunoa ma sona tuu i polokalame a fomai ona o loo silasila o ia i le matua o le soifua o le loomatua ua iai, faatasi ai ma lona toe siaki o faamaumauga poo tusitusiga a fomai taitasi o loo fesuisuiai i le vaaiga i lea tiute ma lea tiute.

O le finau ai o le loia i lea mataupu, na tapa ai e fomai se pepa ua faaigoaina o le E.P.O.A. (Enduring Power of Attorney) poo le pepa o i latou ua faaletonu le mafaufau, ae na toe finau i ai Leuluaialii Olinda o lona tina o loo lelei atoatoa ma maai le mafaufau, o loo ia saunia le EPOA e faaaogā i se isi aso pe a manaomia.

Ae na asia e le tusitala o le tatou pepa le tina ia Faifua Motu i le aoauli o le Aso Lulu o le vaiaso talu ai i le falemai i Middlemore, ma ia mautinoa ai le matua o tele o tausaga ua aulia e lenei tina, ae o lona malosi, o lana vaai, faalogo, ma lona mafaufau o loo lelei atoatoa, na fai ai foi ni fesili e le tusitala e uiga i mea sa tutupu i aso ua mavae, ma sa manino lelei mai lana faamatalaga.

Ua tapena nei le afioga i le tamaitai loia i sana tusi aloaia e tuuina sa‘o atu i le Minisita o le Soifua Maloloina i le Palemene o Niu Sila, e uiga i nei mea ua tutupu mai ia Faifua Motu, e toe suesue ai le faiga o galuega a alii ma tamaitai fomai i falemai i Middlemore, ona o lea ua ia molimauina ni mea se tolu ua tulai mai.

Ua lē gata ia Faifua Motu ae (2) o le uso o lona tina ia Faalolo Fata (ua maliu) na ia fesoasoani ai foi a o taoto ai i le falemai i Middlemore, sa ia asia foi sia loomatua, ae oo atu ua faaoge foi ona ua fai mai, toe o ni itula, uma lona soifua.

Sa feiloai Leuluaialii ma si tina, ae tagi ane ua fia inu ma fia ai. Sa faainu loa e Leuluaialii ma fafaga i ai sana asikuimi (na alu le aiga o Leuluaialii avane faatopetope). E 8 masina na soifua lenei tina, ma mafuta ma fanau ma aiga, faatoa maliu ai.

(3) O le tina ia Folole Muliaga lea sa tulai mai ai le faalavelave na se‘i ese ai le masini na fesoasoani e mānava ai si nei tina, ma maliu ai foi i tulaga lē tatau.

Pei ona saunoa ia Leuluaialii Olinda Woodroffe, ia mataala tatou uma, aua le fefefe e fesiligia fomai, ona o tagata matutua nei e iai ma lona Aunty Faifua ma si tina o Faalolo Fata (ua maliu) na te manatua le alolofa o nei tina, i lona olaga a o talavoa ma aoga.

Tina matua ia Faifua Motu ma lana fanau, ma le tamaitai loia ma lona alii. O Olinda o le afafine o le tuagane o le tina matua

Tina matua ia Faifua MotuO le taimi lenei e faaaogā ai le taleni mai le alii e tu malosi ai ma puipui i latou ua matutua. O lana fautuaga foi lea mo tatou uma, ia fai o tatou tiute i o tatou mātua.