Ua oo i suesuega faasaienisi ua oo i ai suesuega a le Komiti o le ‘ava a le Pasefika lea na aofia ai ma le susuga Eddie Wilson o Samoa ina ia taumafai e saili se auala e finauina ai le lelei o le ‘ava o loo avatu i lenei itulagi e aofia ai ma Samoa.
E 12 tausaga o faia nei sailiiliga a o tālia se faaiuga a le Faamasinoga i totonu o Siamani ina ia aveese ai le tapu ua lē mafai ai ona toe faatau atu le ‘ava mai i le Pasefika i atunuu o Europa ma Amerika.
O le vaitau o le 1990 na tulai mai ai le tapu. O se taimi ua matuā maualuga lava le tupe maua mai i lea laau na faapea ona faatau atu i le Pasefika ma o Samoa le isi atunuu na matuā maualuga le tupe na maua mai i lea oloa, o le mafuaaga lea o le faaauau ona finau o sui nei o le faalapotopotoga o gaosi oloa a Samoa ina ia toe aveese le Sā ua aafia ai le toatele o faifaatoaga ava i totonu o le atunuu.
“O le mea moni lava e matuā telē lava le aafiaga o Samoa i lenei faaiuga ma ua toatele ai lava foi i latou ua faamaamulu mai i le faaauau ai o faatoaga ‘ava ona ua na o Samoa le maketi ua avanoa ae o le tupe na maua e faifaatoaga i lea vaitaimi sa oo atu i le ta‘i $50,000 sa totogi atu i faifaatoaga i le aso e tasi, o le tele lea o le aafiaga ina ua lē toe mafai ona ave le ‘ava i fafo”.
O le taimi atoa la lea na tapu ai le avatu o le ‘ava i fafo, na faatau lava nisi o ‘ava i Samoa ae ua agai ese le toatele o faifaatoaga ma ua faatino nisi atinae e ese mai i le ‘ava.
O le galuega tele na ta‘ua e Wilson o le faamautu lea o tulafono ma aiaiga ina ia mautinoa a toe tatala mai nei maketi o le a lē toe iai se faaletonu i le oloa auina atu i le Pasefika.
E iai ituaiga ‘ava ua ta‘ua e Siamani le oona ma na ta‘ua e Wilson e lei iai se manatu i lea tulaga ae ua faafetai ua tulai mai lenei mataupu ua mafai ai ona iloilo ma fono atumotu o le Pasefika ma faamautu ai loa ‘ava e tatau ona ave ma ‘ava e lē toe faatagaina i nei fefaatauaiga.
O le faanaunautaiga o lenei komiti e pei ona saunoa Wilson, o le a faapea ona usitaia e faifaatoaga ma le au faatau oloa i fafo nei tulafono ma aiaiga ina ia aua lava ne‘i toe tulai mai se tapu i aso o i luma. Ua faafetaia e Wilson lenei faaiuga ma le faamatalaga sa iai le manatu atonu o le a lē vaaia i lona vaitaimi se isi avanoa faapenei ma e tatau i faifaatoaga o Samoa ona agai ane loa e unai le maketi lenei lea na matuā tele le tupe maua sa faamanuiaina ai Samoa, ma ia mautinoa e faaauau ona fesoasoani lenei oloa i le tamaoaiga maua o Samoa.