O le vaiaso na tea nei i le afiafi o le Aso Toonai na maua ai se lipoti i se faalavelave ua tafea ai se pasi i le vai lea e i le afioaga o Lano i Savaii.
Na iloa mulimuli ane le ogaoga o lea faalavelave ina ua ta‘ua e toalua ni teineiti ua maliliu ai i lea falavelave ma le anoano o le pasese na la‘u i le falemai tele i Tuasivi mo togafitiga.
O le faamatalaga na mafai ona maua mai e se sui sa iai i le taimi na tulai mai ai le faalavelave, na matuā tatafe lava tafega ma ufitia ai le ala sima lea e i Lano.
O Kalolo Tofilau sa malaga atu i lea nofoaga ona o le fia agai i le isi itu o Savaii e momoli oloa o le kiliva a le faleoloa o loo galue ai.
“E lei mafai ona sopo le vaai ma tu ai loa le matou taavale i le auala se‘i tau faatalitali se taimi e fai ifo ai le mamafa o tafega, ae sau lava le pasi alu loa. Sa valaau lava i ai e fai si mamafa o tafega ae alu lava e lei tu – le alu atu lava lena na matou vaai atu ua tafea sa‘o lava le pasi,” o se faamatalaga lea a Kalolo.
Na matuā faaleagaina lava le pasi ae o le toatele o tagata na tafefea, na vave ona toe laveaia e i latou lava o pasese o le pasi, ae na iai ma fesoasoani i le toatele sa molimauina le faalavelave mai i le pa‘u mātū.
O teineiti e toalua ia na foliga mai na tafefea ma malelemo ai lava i lea faalavelave e agai uma mai i le afioaga o Avao. O le tasi e 15 tausaga le matua ae o le isi e 5 tausaga le matua ma e lei tuuina mai e leoleo o la suafa mo le tatou lipoti. Ta‘ua i lipoti na faatoa maua e tagata o le nuu tino o nai fanau ua maliliu pe tusa ma le 12 itula talu ona mavae le faalavelave.
O le taimi lenei o loo tau sa‘ili poo iai se tasi e lei faitauina mai i le pasese ae o le taimi lenei i le agai ane o aiga talu mai le faalavelave, e foliga mai o lea ua toe atoa le pasese sa malaga i lea pasi, ma e to‘a 25 le pasese e aofia ai ma le alii avepasi o i latou na manunu‘a ma auina atu mo togafitiga i le falemai, e aofia ai ma se tamā matua ua 75 tausaga o le soifua.
O le pasi e agai mai i le Itu o Tane ae o le igoa i luga o le pasi o Sasina, o lona uiga o iina na sau ai le faigamalaga ma le faamoemoe e pei ona ta‘ua e nisi na tapa se faamatalaga, o lea na tatope le sau a le pasi e tuli mai le Uafu i Salelologa mo le malaga a le vaa i le faigamalaga o le aoauli.
I se faamatalaga mai le nusipepa a le malo, le Savali, o loo ta‘ua ai se manatu o le susuga i le Sui Komesina o Leoleo, Fauono Talalelei Tapu, atonu ua feololo mai le aofai o ē maliliu, ona ua avea le malosi o le tatafe o le vaitafe ma itu na matuā malepe ai le tino o le pasi, ma vave ona sao mai i fafo le pasese ma saili mo se laveai, nai lo le mau uma ai i totonu o le pasi ma lē faigofie ona saili mai fafo mo se laveai.
O le vaiaso atoa lava na molimauina ai le mamafa o timuga, malosi o savili aemaise o le tatafe o vaitafe i itu eseese o le motu tele i Salafai, e ui o lea lava na molimauina le mugala i le ao ma nai timuga i le motu o Upolu.
Sa iai lapataiga na aumai e le Ofisa o le Siosiomaga o le Pasefika i le lua vaiaso talu ai o suiga o le tau i autafa o Niu Sila e aofia ai taaviliga malosi o matagi atoa ai ma le siisii o le maualuga o galu o le sami, e ono oo mai i nisi o motu o le Pasefika ma o le fautuaga lava ina ia mataala tagata uma aemaise i latou e nofo tulata i vaitafe atoa ai le sami.
O lea la e foliga mai na taunuu lava valoaga a le vaaitau ma le Ofisa o le Siosiomaga a le Pasefika le SPREP e pei foi ona vaaia ai galu malolosi i nuu tuaoi e pei o Tonga.
O loo tālia la i le taimi lenei se isi faamatalaga mai i le ofisa o leoleo i lenei faalavelave ae na o le pau lea o le tala lata mai ua faamautu, e toalua ua maliliu ai i lea faalavelave matautia.