Teena e le Faamasinoga talosaga apili a Sala Fata Pinati faasaga ia Tuala Iosefo Ponifasio

Afioga ia Tuala Ponifasio i fafo o le fale faamasino

• Teena ma faamuta le apili a Sala Fata Pinati ma lana komiti palota

• Teena ma ave i tua malosiaga faatulafono (delegated powers) o le Loia Sili na tuuina atu ia Sala Fata Pinati e faaauau ai lana apili

• Lē mafai ona faaauau le apili e le loia a Sala Fata o Ruby Drake

• Poloaina molimau a Sala Fata e totogi tau o faamasinoga ia Tuala Ponifasio

Ua faamuta nei ma faaleaogaina e le Faamasinoga Maualuga le mataupu apili a le Minisita o Tulisi “Sala Fata Pinati” ma lana komiti palota e iai Taulamago Simone, Itu’au Enele, Faatau’u Malautea o Leauvaa, Tevaga Samilolo ma Va Tufa’aga Ve’a o Samalaeulu, Savaii e faasaga i le alii loia ia Tuala Auimatagi Iosefo Ponifasio.

Na molia mai Tuala Ponifasio e Sala Fata ma lana Komiti, ina ua mae’a le palota faalauaitele a le atunuu i le 2016. O nei moliaga uma ua uma ona faaleaogaina e le Faamasinoga Maualuga i le amataga o le tausaga nei. 

Peitai, sa tuuina atu se talosaga a Sala Fata ma lana Komiti Palota i se auala e toe apili ai lenei faaiuga i le Faamasinoga Apili, e auala atu i le tamaitai loia o Ruby Drake. Peitai, ua lē manuia foi le taumafaiga a le Alii Minisita ina ua teena e lana Afioga le Tamaitai Faamasino, Tafaoimalo Leilani Tuala-Warren lana talosaga Apili, ona o le leai o se faatagana faaletulafono e mafai ai ona toe apili lea faaiuga.

O le tala e faapea, ona o le leai o se avanoa faaletulafono e toe apili ai lenei faaiuga, sa talosaga loa le loia ia Ruby Drake o loo tulai mo Sala Fata ma lana Komiti Palota, i malosiaga o le Loia Sili a le malo, e tuuina atu ona malosiaga faaletulafono se’i apili ai le faaiuga. 

Ua faamaonia sa faapea ona faamatuu mai e le Loia Sili ona paoa e faaauau ai le apili. I ni fetusia’iga i le va o loia, na faailoa ai e loia o loo tulai mo Tuala, o Mauga Precious Chang ma Fuimaono Sarona Ponifasio, le latou tetee i nei faiga lē aloaia ma le lē faavaea i lalo o ni tulafono ua fai e le Loia Sili. 

Sa tuuina atu ai se tusi e faailoa atu ai i le alii Loia Sili le sese o lana mea ua fai. O le mafuaaga foi lea na faaumiumi ai lenei mataupu. I le valaauga la o le mataupu apili i le Aso Faraile ua tea nei. 

Sa tulai ai loia le Loia Sili e toe ave i tua lenei malosiaga na tuuina atu ia Sala Pinati e fai ai lana apili. Na tulai foi le loia a Sala Fata Pinati ma lana komiti palota ma talosaga i le faamasinoga e ave i tua la latou talosaga apili ona ua leai se agavaa faafaamasinoga e faaauau ai lenei talosaga apili. 

Sa talia e loia a Tuala Ponifasio, le tamaitai o Mauga Precious Chang ma Fuimaono Sarona Ponifasio talosaga a le Loia Sili ma Ruby Drake. Na tuuina mai ai loa le poloaiga a lana afioga i le tamaitai faamasino ina ia faamuta nei loa lenei mataupu.

Na talosaga loia a Tuala Ponifasio ina ia totogi mai tau o Faamasinoga e le itu a Sala Fata faapea ma le itu a le Loia Sili ona o le ma’umau o le taimi o le faamasinoga ua alu i nei taumafaiga ua faaleaogaina.

Saunoa Tuala, “E lei faigofie nei tuua’iga na faasaga ia te ia. Ua savali le 4 o tausaga o agiga pea lona igoa i luga o pepa faasalalau ma taualumaga o faamasinoga. Ua iai foi le ta’uleagaina o lo’u tagata ma aafiaga o pisinisi ma galuega. Ae ua lagona lo’u alofa i le nuu ona o le ta’uvalea o le tofa ma le faautaga i lenei faamasinoga ua lata i le 4 tausaga o fai. 

“Ua avea le ma’ema’eā ma le ‘ina’inā o lenei tamalii ina ia oo ni puapuaga ia te au ma lo’u aiga, ua matagā ai le nuu ma tele ai taimi ma tupe ua alu. Lea la ua tali le faamasinoga, ia foi le mataupu ia i laua Tevaga ma Vaifale o loo tausia le paia o le Aiga Faalagilagi mo se la faautaga.

“O Sala Fata Pinati o le sui o le Kapeneta a le tatou malo, sa tatau ona fulifuli le tofa ia mamao le ta’uleagaina o ia ma le tofi, aemaise le aafiaga o le ta’uleleia o le tatou malo ma lana Kapeneta. A alu atu foi lenei tala i fafo, e faapea tagata e lē o avea ni fautuaga i lenei Minista. O manumanuga na. Ae faafetai i le Alii i lona alofa i lo’u nei tagata faatauvaa ua tau maua ai se mapu o le mafaufau. 

I lenei taimi atoa, sa faafaigata ona fai ni fuafuaga lelei mo le aiga ma le nuu ona o lenei faamasinoga, ae o lea ua iu ma le manuia, o le a faapena ona taumafai e vaavaai pea agai i luma”. Ae se’i talanoa foi i a’u loia mo ni fautuaga i se isi laasaga o lenei faaiuga.