Radio Samoa: Lea foi ua maua le fesootaiga ma le afioga i le Palemia, susuga ia Tuilaepa Sailele Malielegaoi. Faafetai i le Atua lea ua maua le avanoa ma oe le tamā, vaeane ou paia ma mamalu o le Palemia. Ia se‘i faafofoga foi le mamalu o le atunuu o loo aitaumalele atu i Aotearoa nei, poo ā foi ni mataupu i lenei po. Faatalofa atu i le agaga faaaloalo, Malo le Soifua!
Palemia: Ia faamalo atu foi le valaau mai lenei itula afiafi auā le feiloaiga i luga o peau o le ea. Ae lelei loa ona tatou vave amata ma faagasolo loa le tatou talanoaga.
Radio Samoa: Lea ua māua ua lē faamanuiaina se tasi foi o faipule sa ave i le faamasinoga. O le tulaga lea ua tuufesili ai, ua lē faamanuiaina uma i laua, lena ua faasala mo le isi lua paeaiga i le lumanai. Se‘i e saunoa mai poo le ā foi le tulaga tonu o iai le faamasinoga lea, ma le faaaloalo lava Tuilaepa.
Palemia: O le tulaga lava ia o le aafia o se isi, poo le faipule poo le tagata foi sa tauva ae faamaonia solitulafono, o le tulaga lena. E lua faigapalota e sosoo ai, o le faigapalota laititi ma le faigapalota lautele e lē mafai ona toe tauva ai.
O lona uiga la, o le faigapalota i le isi sefulu tausaga o le a faato‘ā mafai ona toe tauva ai. O le faasalaga lena o loo iai nei.
Radio Samoa: Maua tala fiafia o loo iai se fuafuaga a le Malo mo se Call Centre a le Pasefika e faatulagaina i Samoa. Faamata e mafai ona maua mai se saunoaga faamanino mo le tulaga lea mo se fuafuaga foi a le Malo mo lea itu, faamolemole Tuilaepa.
Palemia: O le Call Centre lea, o pisinisi lava i tua. O se kamupani mai Amerika Samoa ua amata ona latou faaaogāina o tatou tagata faigaluega. i le taimi nei, e na o le toasefulu lea e iai nei, ae iai le faamoemoe afai e alualu pea lava ma sologa lelei a latou pisinisi, pe ono oo atu a i le afe tagata o le a mafai ona faafaigaluegaina.
O le tulaga i Call Centres ia poo pisinisi ia, e faaaogā ai o tatou tagata e talia telefoni ma faatinoa foi gaioiga e pei ona faatulaga.
E pei o sina faataitaiga, o le tele a o taimi i le taimi lenei pe afai e telefoni atu se tasi o tatou e fia book se potu i Ausetalia, o call e agai muamua i Initia, o loo faigaluega ai teine ma tama Initia foi e latou te faatulaga maia le tulaga o talosaga mo ni potu o faletalimalo e moomia.
O lona uiga la, o ituaiga galuega na e fai, e tusa a o le tali telefoni, ae moomia ai tele o tatou tagata i le tulaga foi lea o le manino o le leo, toe a nanu, e tau lē iloa e tagata i fafo, e faapea a o ni papalagi uma ia e talatalanoa atu. O le kamupani la lea e agai i ai le fesili, o le kamupani a i tua mai Amerika Samoa ua faatuina i Samoa i Sisifo nei.
Radio Samoa: Malo faafetai. Lau afioga i le Palemia Tuilaepa, e talitonu o loo tālia lava se tali a le pulega o uafu i le tulaga foi lea i le vaa tosovaa ma se masini sa iai, lea na goto faatasi lava iinā, i le uafu i Satitoa. Ia e lē o mautinoa e oo mai i le taimi nei, poo le ā se tulaga na mafua ai ona goto.
Ae manatua foi e lau afioga i le Palemia, poo le lua tausaga talu ai lea foi sa faapena ona lotea ai e le Palemene le tulaga lea. Sa iai foi se faipule a le Tautua e pei o Levaopolo Talatonu, sa ia saunoa ai faapea, 4 miliona tala na aumai ai le vaa i Korea.
Ae manatua foi na spent ai ma le isi $600 tala e faalelei ai le afi ae aumai e lē o ni mea fou o mea tuai. Fai mai loa lana mau, sa sili a la ona faatau mai ni mea fou. Se‘i e saunoa i le tulaga lea e faamanino le mataupu lea faamolemole Tuilaepa.
Palemia: O le mea muamua, o mataupu ia ou te lāgā, o le masini na maua i le sunami. Lea na ave e le galu, o le laki a la o le toe maua. Na toe toso a‘e a i luga, ae iai nai vaega na faaletonu, ae o masini foi ua uma ona insured.
O lona uiga la, o lea foi la sa aumai ai le fesili ma tali ai foi i le Palemene i lena taimi, o lea sa maua inusure. O le tulaga foi lea sa lāgā mai o le vaa tosovaa, o le mea moni o le vaa pito sili lena ona taugofie, lea na aumai mai fafo, lea sa moomia e tuu ai le masini ae eli a‘e i luga le palapala ma le oneone e faaloloto ai le uafu. O na mea uma ua leva ona uma ona tali ma talanoa ai.
Radio Samoa: Talitonu o lea ua maua le tala, ua toe faatulagaina e le matagaluega o leoleo, le auala e faaoo atu ai ni faaseā poo ni tagi a le mamalu o le atunuu i nisi lava o le matagaluega, e pei o le faatinoga o a latou auaunaga, pe afai e lē faaatoatoaina le faatinoga o o latou tiute i totonu o le matagaluega a leoleo?
Palemia: O tulaga masani lava na e aafia ai uma a matagaluega. Afai a e iai se faaletonu, o loo iai a avanoa na e lagalaga atu ai ni faitioga i le ofisa o leoleo poo soo se ofisa, e lē o atoatoa ona faatino galuega, o mea masani e lē o ni mea fou.
Radio Samoa: Talitonu o lea ua lipotia mai le sainia e le malo se poloketi foi lea e tusa ma le 4.9 miliona tala Amerika mo galuega auā le faaleleia o tulaga mo le tapenaga o le suiga o le tau. Se‘i faalautele atili mai lea fuafuaga faamolemole Tuilaepa?
Palemia: O le tulaga o mea o tulaga faatino, o galuega uma lava na, manatua foi ua uma ona fuafua i lalo o le tala o le tupe a le tatou Malo. O galuega uma lava mo le faaleleia mo le suiga o le tau, e aofia ai mea o taligalu, talivai, mea faapena.
E iai foi la fesoasoani mai le faaputuga tupe a le Lalolagi, i tulaga ia e lagolago mai ai malo tetele i malo laiti. E faaleleia atili ai mea o faaletonu, aemaise a atunuu pito sili ona aafia, the most vulnerable ona o fesuiaiga o le tau. E pito lavea ai a la atumotu, aemaise atumotu maualalalo.
E lē o toe nanāina le tulaga o loo iai le tele o atumotu faapenei e pei o Kilipati, ua matauina lava le vaia faasoloatoa ona o le siisii o le tau.
Ma o le tulaga lena o lea o loo iai valoaga, o loo agai atu a ina siitia i luga le suatai ona o le tulaga foi lea o le liusuavai o aisa i Pole i Matu ma Pole i Saute, ona o le tulaga o le mafanafana o le lalolagi o loo iai i le taimi nei ma agai atu ai lava i le lumanai. O le tali puupuu atu lena e tusa ai ma le faafesili.
Radio Samoa: Faafetai i lau afioga i le Palemia. Atonu o nisi o tusitusiga e mafua ai atugaluga o nisi o le atunuu faapea ai foi ma faaseā i nisi o tagata ese mai fafo, o loo faapena ona faatu ni a latou pisinisi i Samoa ae leai se piitaga mo Samoa ae mafai ona oo atu i ai ma faatu a latou pisinisi i Samoa.
Pe mafai ona e toe faamanino lea itu faamolemole. Pe iai se tulafono e taofia ai le oo atu o tagata mai isi atunuu e faatu ni a latou pisinisi i Samoa? Afai e leai, pe mafai ona faamanino le auala tonu o le a mafai ona oo atu ai nai nei tagata ma fai nai a latou pisinisi i Samoa, faamolemole Tuilaepa?
Palemia: E iai a tatou tulafono. Tulafono na sa pasia a o o‘u Minisita o Tupe . E taofiofia ai nai vaega foi ia mo na o tatou, pisinisi e faigofie ona fai e o tatou tagata, tai pei o faleoloa; auā na ona fau a o le fale latou, avatu ma oloa faatau.
E iai la vaega faapena e taofiofi mo o tatou tagata. Ae o le tele a o pisinisi o loo tuu atu faaavanoa mo tagata faipisinisi atu i fafo.
O mea na o loo taumafai uma a i ai atunuu uma o le lalolagi. O lea foi e fai e Niu Sila ma Ausetalia. O Niu Sila la, e faatulaga tupe e tatau ona alu atu ma le tagata i totonu o le malo. Sa iai ou te manatua i tausaga ua tuanai, sa $300 afe e mafai ona e alu atu ma oe ma faaalu i totonu o le atunuu ma maua ai lau nofomau.
O le tele a la o le $300 afe lena, e faigofie a ona maua e le tagata e mafai ona alu atu faatau lona fale. Aemaise a le au Saina ma tagata mai Asia. O mea uma a na e fai e atunuu uma, ina ia atina‘e ai o latou atunuu.
O le ala foi lena i totonu a o Niu Sila, o le tele ia o mau tagata i fafo na e fai ai a latou pisinisi, auā foi e maua ai galuega mo tagatānuu o le atunuu.
O le itu la lena o lea e te faafesili ai, o tatou na pasia le tulafono i le tausaga o le 1965, i le taimi o pulega malo a Mataafa. Sa faaaogā ai le tulaga faatosina, e lē totogia ni lafoga i tupe maua poo ni tiute i oloa e faaulufale mai totonu o le tatou atunuu.
O le 1965 na pasia ai le tulafono lena, ina ia faatele ai pisinisi e faatū, o se faatosina e lē gata ia tatou tagata, ae faapea foi ma tagata atu i fafo. E pei o le tele a o le uunaiga o le taumafai ina ia fausia ni falefaumea ma ni fale talimalo.
O le tulaga la lena o lea ua e faafesili mai, ae manatua foi la, o le isi lea mataupu o loo faitio ai pea le toatele, i le vaaia pea o le toatele o Saina e gasolosolo mai i tatou o le atunuu.
O le mea foi la lena o lea e tilotilo pea i ai lo tatou Malo i tulaga ia. Ae o le mea moni i le mea o le toatele o le au faipisinisi, o le tele foi na o tauvaga e fai ma atili taugofie ai oloa i o tatou tagata.
O itu tāua na o le tele mai o pisinisi a tagata mai fafo e faatuina i se atunuu. Ma o le taumafaiga lena e taumafai uma i ai atunuu uma o le lalolagi, o le tosina atu o pisinisi e faatutu i totonu o se atunuu, ma atili televave ai le atina‘e o lona tamaoaiga.
Radio Samoa: O le tulaga i le Palemene i le taimi nei, o lea ua i aai o finagalo o le atunuu, o loo iai le fono a le Palemene poo Me poo Iuni. O le ā se tulaga i le taimi nei, ma le faafesagai ai ma le Tautua Samoa, faamolemole lau afioga i le Palemia? O manaia le sologa manuia o mea uma?
Palemia: O loo lelei, aemaise o lea ua tulai mai se vaega e agaia le tatou Malo. O le taimi nei la, e peiseai o le tele o manatu ia e agai i le taimi lenei i faamasinoga ia o loo faagasolo.
E pei ona silafia, e tasi le iuga lea ua taunuu i ai le faamasinoga, o le iuga lea i le faamasinoga o le sui o Anoamaa i Sasae. Lea la ua pa‘ū le sui, ia ma o le iuga la lena ua iai, e lē toe mafai ona o uma le toalua lea i se faigapalota, i faigapalota laitiiti ma le isi faigapalota lea o le a sosoo ai.
O le tulaga la lena e peiseai o loo tele manatu o loo agai i ai i lenei taimi, ae o le taimi foi lenei o loo faagasolo le Malo ia e tapena le tala o le tupe mo le fono e usuia i le faaiuga o le masina o Me.
Ona malolo ai foi lea mo ni nai vaiaso, a o silasila le komiti o tupe a le Palemene e fai a latou sailiiliga masani i le tala o le tupe ona lipoti ane ai lea pe a toe usuia le fonotaga a faipule poo se taimi o le aso 20 i le 21 o Iuni, ona faagasolo ai loa lea o felafolafoaiga seia oo lava ina pasia le tala o le tupe, ma lafo atu loa i matagaluega mo le faaaluina loa ma amata loa ona faagaioi le tele o polokalame a le tatou Malo.
Radio Samoa: I le tulaga o le suauu lea tau maitau atu o le a toe foi i latou e taumafai le popo auā o lea ua mautinoa ua maua le suauu e fesoasoani i le eletise ia ma le suauu atu i fafo e tuufaatasi. E lē o manino ia i matou le tulaga lea, se‘i saunoa i ai faamolemole Tuilaepa.
Palemia: Ioe, ua feoloolo a tagata ua agai foi e toe faagaioi le popo. Manatua foi o lea e la‘u le popo i fafo, popo ma le sua. O lea foi e ave i fafo le suauu popo.
O le tulaga a la o le suauu popo, o le tatou suauu popo lea ua matuā moomia i fafo e kamupani mo le gaosia ai o mea faamanogi, ia e telē foi le tupe e maua ai. E lē gata i lena, ae o loo faatāuaina foi e gaosia ai le suauu mo le kukaina o taumafa.
O lea a la o loo tele lava foi le tatou popo o loo iai, ae o nei aso e matuā tele a auala eseese e maua ai seleni a le aiga, o le ala foi la lena ua lē tutusa foi le faatāua o le popo ia, e peiseai e faato‘ā tua a i le popo pe a leai se isi auala e faaaogā e maua mai ai le seleni a le aiga.
O le tulaga la lena, o lea foi la ua pei ona faafogafoga mai, o lea foi ua toe faatāua e le Malo i ana polokalame le uunaiga o le totōina o le niu faapea foi le uunaia o isi laau totō e pei o le kofe ma le koko, ona o lea lava o loo moomia mai e maketi i fafo ae lē o lava le tatou sapalai.
Radio Samoa: Ta see atu ia i le tulaga i taaloga. O le ā se tulaga ua oo i ai le malosi o le ta ‘au o le taitoafitu a o tapenapena atu mo taamilosaga o totoe, ma le agaga faaaloalo lau afioga Tuilaepa?
Palemia: Ina ne‘i te‘i ua televave atu se tala, ia ae tatou talosia ia taaloga e lua ia o loo totoe nei, ipu e lua ia o loo totoe, ia talasoifua lo latou taumafai. O lea foi e talatalanoa pea i ai, ia toe taumafai atili ina ia maua se tulaga lelei. Ua siliga taliiseu le malo.
Ou te manatu e toe ave a e Niu Sila foi le ipu i lenei tausaga, ae pau ā le mea, a mafai ā ona faalelei atili lo tatou tulaga, ia o se mea lelei lea. Ae faafetai tele i le valaau mai i lenei itula afiafi.
O lea foi ua tele mataupu ta te talanoa ai, ia talasoifua le vaiaso fou toe feiloai foi i luga o le ea. A o lenei taimi, ia faatofa i le mamalu o le atunuu o loo faafogafoga mai, i le faasoa i lenei itula afiafi; Soifua ma ia manuia.