‘Soo se Samoa e tatau ona malamalama i mea nei’… Taulapapa Brenda Heather Latu

O le tamaitai loia sa avea foi ma Loia Sili a le Malo, Brenda Heather-Latu
O le tamaitai loia sa avea foi ma Loia Sili a le Malo, Brenda Heather-Latu

E lē o toe po se lilo i le atunuu le tusi atu o le Sui Faamasino Sili mo le pitolaau o le Vaega o Faamasinoga, ae lē gata i lea o le tulai malosi mai o le Sosaiete a Loia o le atunuu. Na pei e motusia ai le faagogo faifaipea, ina ua alolelei mai tagata e maitau ma apo le faasalavei mai a le vaega o le Faamasinoga ma le Sosaiete a Loia, ina ia faamalamalama lelei le uiga o nei suiga ma ona aafiaga ia Samoa.

E lē taumateina le felafoaina faavaatu’ia i le sami soua, finagalo ma manatu o le toatele, ina ua vaaia polokalame faatalanoa a le Sosaiete a Loia, e faamanino mai ai suiga tetele i le Faavae o Samoa lea ua agai i ai galuega a le Komiti Faapalemene a’o lei tuuina atu mo lona pasiaina.

Ua tuufesilisili foi lagona ma manatu aemaise ai o le tulaga faavavevave o le pasiaina o nei tulafono.

O le upu e masani ai a’oa’oga, e lē tau fesiligia se mea pe a e malamalama lelei. Ina ua fesiligia le tamatai loia, o ia foi sa avea ai ma Loia Sili a le Malo i tausaga ua mavae ia Taulapapa Brenda Heather-Latu i le mafuaaga o le naunautai o le Sosaiete e laga lenei mataupu, ma taumafai e faailoa atu i le atunuu le aafiaga tele i lo latou manatu o le a iai Samoa, ona o suiga nei. Sa faapea mai Taulapapa o mea nei e tatau ona silafia e soo se Samoa i le taimi lenei.

• Ua faalautele le malosiaga o le Faamasinoga o Fanua ma Suafa i soo se mataupu lava e faatatau i tu ma aganuu ma lona faaaogāina, ona o lea ua faaopoopo atu i ai le taitaiga faaletulafono lea (o soo se faamasinoga lava e tatau ona faamamaluina ai lava tu ma aganuu i le faatautaiga o a latou mataupu o loo feagai ai e tusa lava pe o le ā le mea e faatatau i ai se mataupu). O le isi itu o lea ua iai i le taimi nei o aiātatau a tagata taitoatasi poo le aiā faale tu ma aga (ou te iloa e sese lea mea ae e tatau na faapea o aiātatau faaleaganuu) o lea aiātatau e tatau ona puipui e le Faamasinoga o Fanua ma Suafa, o lona uiga la o la latou pulega o le a faalautele atu mai le na’o Fanua Samoa ma Suafa Matai, i soo se mea lava e iai le aganuu. Ae sili ai ona tāua le vaega lea o le Faamasinoga o Fanua ma Suafa o le a iai le Pule Maualuga a le Faamasinoga o Fanua ma Suafa i luga o tu ma aganuu ma lona faaaogāina. O lona uiga o aiga, o nuu, ma itumalo o le a faamataupuina i lalo o se vaega o le Malo. E faapefea ona talafeagai lea tulaga, e puipuia ai ma faamalosia ai aganuu a Samoa e ala lea i le tuuina atu i se pulega maualuga pei o lea faamasinoga poo soo se faamasinoga lava?

2 O le faalautele atu o le manaoga e faatapulaa pe pulea e le Faamasinoga le numera o Matai Sa’o i le 5 e tatau ona resitala. E lē tatau ona tuuina atu se pule e faatapulaa ai, i ni mataupu e pule ai aiga. I lona faapuupuu, ua sosopo le malo o Samoa i mataupu e leai so latou sao poo se pule e tatau ona iai.

3. O le iai o le agavaa i le Faamasinoga o Fanua ma Suafa e tagofia ai mataupu mai Fono a Nuu, mo le silafia o lena lava itutino ia (Fono a Nuu) o loo iai lava o latou agavaa ma le iloa e tagofia ai mataupu e lē o ni mataupu e faatatau i fanua ma suafa, ae o lea o le a au atu le pule a le Faamasinoga o Fanua ma Suafa i ia mataupu e fitoitonu i Nuu ma Afioaga.

4. Ua tele le taimi e faasalalau ai ni suafa matai o loo fuafua e faia saofai, lea o le a au atu i le 5 lomiga a le Nusipepa a le Savali mo le 5 masina e faasalalauina ai, ona tuuina mai loa lea o le masina lona 6 e faaulu atu ai se talosaga tetee. O lo’u manatu, o loo lelei le faiga o loo iai nei, ae o le uiga moni lava o le faiga lea o le a iai i le tele o le taimi e faasalalau ai, o lona uiga o le a mafai ai e le suli lē faamaoni ma faagutugutulua ona faaaogā lea taimi umi e maunu mai ai tupe, mai le nofo lē mautonu lea pe fai se saofai pe leai a lo latou itu… toeitiiti lava faapea mai lea tulafono i tagata uma e o e tetee. O lo’u lava manatu o loo agai lea tulafono e faaitiitia le numera o matai e resitala.

5. O le mafai e le Faamasinoga ona aveese suafa matai e ui e leai ni faalavelave o se itu, ua tuuina atu ai i le Faamasinoga le malosiaga e leai se tuaoi e mafai ai ona taofia le resitalaina o matai.

6. O le a faaono iai le tulaga e maualuga ai le tofiga o le Peresitene o le Faamasinoga o Fanua ma Suafa nai lo le Faamasino Sili, ma o le a na’o le faamasinoga papalagi foi o le a mafai ona faauluulu ai le Faamasino Sili ae o le a lē toe faauluulu i ai le vaega o faamasinoga, e pei ona iai i le taimi nei.

O le mafuaaga atoa lava o nei suiga o loo faaalia ua na’o se taufaa’ole’ole pe pepelo foi: 

1. O le upu faapea o le a puipuia tu ma aganuu E LĒ MONI….o le mea moni a faapea e faataga loia i le Faamasinoga o Fanua ma Suafa, o le a suia le uiga o le faamasinoga i le faia o faaiuga e faatatau i tu ma aganuu a Samoa ma lona faaaogāina, atoa ai ma le iai o le Peresitene na te faamautinoaina o loo mulimulitai le faamasinoga i le faatulagaga tonu.

2. O loo faapea mai sa iai le komiti faapalemene i le 2016 ma o la latou ripoti ma le fautuaga lea. E LĒ MONI ona o lea sa faailoa mai e lea komiti atugaluga o tagata: (1). E lē faatuatuaina e tagata, faamasino o le Faamasinoga o Fanua ma Suafa. (2). Sa matuā lē fiafia i le toloa o faaiuga o mataupu, faapea ai le tuai ona faia o faamasinoga, o isi ua tolo e oo atu lava i le 20-30 tausaga. Sa latou tuuina mai loa le fautuaga ia mautinoa e mafai e le faamasinoga ona faatino i le tulaga lelei o latou tiute ma galuega, e fuafua i le taimi faatulagaina mo Faamasinoga, atoa ai ma le talosaga atu ia faatumauina pea le iai o le Faamasinoga Maualuga, o se isi toomaga mo tagata aemaise o itu faamasinoga. E leai leai lava se fautuaga a lea komiti o faapea mai ai, e tatau ona suia atoa le faatautaiga a le Vaega o Faamasinoga.