Pepesi le faama‘i mata i Samoa

“O nisi ua sau le alou i fofoga ona ua tului i le suasusu”…Dr Mau Imo

O lea ua pipisi le faama‘i mata o le pink eye i Samoa ma o se faama‘i ua lausilafia e le toatele ona e fa‘i o le mageso ae o le tiga ma fulafula ai fofoga pe a oo ina tuga ona aafiaga pe a lē faaeteete ma usitai i fautuaga faalesoifua maloloina.

 
E masani lava ona aafia ai nisi, ae o faamaumauga a le matagaluega o le soifua maloloina, o se tausaga atoa pe maua le luaselau tagata e aafia ai. Peitai talu mai le lua masina ua mavae o lenei tausaga fou, ua molimauina le toatele o i latou e saili togafiti i le falema‘i ona o lea gasegase o fofoga.

 
Fai mai le tamaitai fomai faapitoa o mata o Dr Mau Imo, a itiiti mai e valusefulu gasegase ua faamauina i le taimi nei, i latou sa oo atu mo ni togafitiga ae e lē o iloa le isi toatele o loo maua ai ae e lē o agai atu i le falema‘i. O le mafuaga lea o le vave gaioi o le matagaluega e ave fautuaga ma lapataiga i le atunuu ina ina vave ona nofouta i ai.

 
“O fautuaga lava ia fufulu lima ma aua le feaveaia vaega o loo faaaogā e se tasi ua maua ai e pei o se ieie poo se solo o loo faaaogā e solo ai fofoga, ae sili ona faaaogā le solo pepa auā e mae‘a lava ona faaaogā ona lafoai lea i le lapisi”, na saunoa ai Dr Mau Imo.

 
O le toatele o nisi o le aufaigaluega ua aafia ma ua saili togafiti i le falema‘i ma tapa ni pepa ma‘i, e faapea foi i le fanau aoga. Ua fautuaina ai i latou uma i lo tatou atunuu ua aafia e nonofo i le fale ma aua ne‘i agai i galuega poo fanau i aoga auā e taofi ai le pipisi o le faama‘i mata.

 
O loo faia nei se suesuega i Niu Sila poo se vairusi (virus) ua mafua ai ona pipisi le faama‘i ona iloa tonu ai lea o le pogai. O loo fautuaina ai le atunuu e aua ne‘i faaaogāina ni vai Samoa e togafiti ai fofoga pe tului foi i se suasusu o se tina failele, auā o nisi ua afaina tele ua agai atu i le falema‘i ua sau ai le alou i o latou fofoga a o le faamatalaga sa tului i le suasusu. “O loo iai vai faafomai e togafiti ai ma e fautuaina ai lava le atunuu e aua ne‘i faaaogāina ni vai Samoa poo le suasusu e tului ai”.

 
O se isi lea o faama‘i ua toe alu ai tala‘iga a le matagaluega o le soifua maloloina i le atunuu, i le tuanai o se vaiaso talu ona lapataia foi tagata i le gasegase o le fiva o ponaivi le dengue fever.
O se tagata mai fafo o loo galue i Samoa, sa malaga i Fiti ma foi mai i le atunuu ma maua ai i se gasegase na suesueina ma faamaonia mulimuli ane o le dengue fever.

 
“O le taimi nei lava ia e na o le toatasi ua faamaonia ua maua, ae e lē o iai nisi tagata ua aafia ai”, na saunoa ai le tamaitai fomai le afioga Tuli‘au Dr Saini Vaai Nielsen, mai le vaega o le auaunaga faalesoifua maloloina le National Health Services.

 
Tasi lea o faama‘i o loo pesia ai tagata i Fiti ma ua faamaonia ua oo atu nei i le sefulutasi le aofaiga o tagata o lea atunuu ua maliliu ai. O se fautuaga mo o tatou tagata malaga mai fafo mo Samoa ina ia mataala i nei gasegase ua oo mai i le atunuu i lenei vaitau o le tausaga.

Le tamaitai fomai faapitoa mo mata poo fofoga, Dr Mau Imo i le itu taumatau ma le tamaitai fomai o Tuli‘au Dr Saini Vaai Nielsen a o faamatala lapataiga o le faama‘i mata ua pipisi nei ma aafia ai nisi se toatele o le atunuu