O le Mea e Tatau ona Fai o le Tutusa o le Faiga o Tagata Uma (Principle of Equality of Treatment)

I se faamasinoga sa ou tulai mo se itu o se Ekalesia ua vaeluaina, i luma o le High Court a Aukilani i le vaiaso na tea nei, sa ou faaalia so‘u manatu i le faamasino o le High Court, Justice Andrews, e tatau i itu e lua o le Ekalesia lea ua vaeluaina, ona faaaogā meatotino a le Ekalesia na alu ai le afu lautele o tagata uma o le Ekalesia i tausaga ua mavae.

Sa ou talosaga ina ia tatala le avanoa i itu e lua, e latou te faaaogāina ai le falesa ma le Hall o le Ekalesia, e fai ai a latou sauniga mo le Kirisimasi ma le TausagaFou. Sa taliaina lenei talosaga e le susuga a le faamasino, ma o lea ua sauna atu nei itu e lua e fai lava le lotu a le itu ia, e avatu le faifeau e tofia e le itu e faia le latou lotu mo le aso Kirisimasi ma le New Year.

Sa faaali foi e le susuga a le faamasino, i tagata lotu sa tumu ai le falefaamasino, ia faatāuaina le agaga o le Kirisimasi, ma a iai lava nisi e fia o e lolotu i sanuiga a le isi itu, e tatau lava ona tatala e itu e lua se avanoa faapena.

Sa ou ta‘ua i luma o Justice Andrews le isi foi faamasinoga sa ou tulai ai i le 2006 ma sa faapea foi ona taumafai le faamasino i lena faamasinoga e fai le mea e tatau ona fai e puipui ai aiā a tagatalotu na alu le malosi e fai ai falesa ma hall, auā le galuega a le Atua. Sa ou ta‘ua le saunoaga a Justice Heath i le faamasinoga lena i le 2006, sa faapea se faiupu na ou faatāuaina: “the only principled basis to resolve these issues, is to apply a principle of equality of treatment” (o le mea e tatau ona fai o le tutusa o le faiga o tagata uma).

Ua ou ta‘ua lenei faamasinoga i tagatalotu ina ia manatua le agaga moni o le Kirisimasi. E lē oti se isi ma alu ma ave ni falesa ma ni tupe, poo faamamaluga faaletagata.

E ofo lo‘u loto, ona o lenei e taiala faamasino o le High Court ona faamanatu mai i tagatalotu le latou tiute ia fai tutusa tagata uma. A o fea ea o iai faifeau?

I le taimi na ou tulai ai, sa ou ta‘u i le faamasino le tāua ia te au o le tutusa o le faiga o tagata uma, e pei o le faaiuga a Justice Heath. Sa ou ta‘uina ai le tāua ia te au, i lo‘u tulaga faaloia, ona ou te tupuga mai i ni Misionare sa tala‘ia le tala lelei.

Sa lipoti mai e se isi sa i totonu o le falefaamasino, sa lulu le ulu o le faifeau sa iai i totonu o le falefaamasino e pei e lē talitonu i la‘u tala.

Mo le silafia e i latou sa tumutumu i lea faamasinoga, o o‘u tuaa o Pepa ma Faraimo, o laua o ni misionare mai i Samoa i le LMS i le Atu Kiribati.

O Sarai Faraimo, le alo o nei misionare, e uma lava lona soifua o faiaoga i Papauta e tauaveina ma Salamasina Malietoa aoaoga faakerisiano i alo tamaitai o Samoa.

O o‘u tuaa o le itu tamā, o laua sa faifeau i le Lotu Metotisi, e oo i le taimi na faamalolo ai. E tusa pe fia tusi faailoga ou te uuina mai i Iunivesite, e leai se tusi faailoga e iai le aoga na ou ola mai ma a‘u i itu e lua o lo‘u olaga.

Ia manatua o tagata ola uma na fai e le Alii. E tatau i faifeau e pei o faifeau sa iai i lea faamasinoga, ona fai le latou tiute e faamanatu i tagata le agaga e pei ona ta‘ua mai e faamasino, lea e ta‘ua i luga.

Ae pagā lea, i lo‘u taofi, e mafua i faifeau ona faaaogā sese le suafa o le Alii. E lē o faifeau uma latou te faia lenei tulaga. A o le tele o faamasinoga lea e fai, e tele lava e mafua mai i le faifeau ma lona faletua, ma nisi latou te lagolagoina le faifeau ona o le faifeau, e faapea, e tatau ona ave i ai le faaaloalo faasamoa.

O se isi itu o lenei faamasinoga sa ta‘ua ai e le isi itu e faapea, sa faasalalau mai i le nusipepa se tusi a faifeau Toeaiina na aumai i le itu lea ou te tu ai. Sa ou tali i lea tuua‘iga ma sa ou faapea:

• E moni o lea tusi, sa tusi mai e faifeau toeaiina o le Congregational Christian Church e fai mai e fia omai e fono ma le itu lea ou te tu ai. O le tusi, e lē o ta‘uina mai le mataupu e fia omai ai e fai se fono. Sa ou ta‘ua i le falefaamasino i le vaiaso na tea nei, e tusa poo faifeau toeaiina, e leai se latou aiā e faatonu ai tagata lotu e fai se fono, ae lē tāua i tagata le mataupu e fia talanoaina i le fono lea e fia omai e fai.

E leai se aiā a ni faifeau toeaiina, e na ona faatonu mai e latou le taimi o le fono, ae lē fesili i tagata ia latou te fia omai e latou te fono, pe talafeagai le taimi lea e fia omai ai pe leai. Ua uma aso ia sa pei e pulepuletutu mai e faifeau mea e fai i totonu o lotu. Aua le faaaogā sese tulaga o tagata mautofi (Abuse of Power).

• E leai se aiā a ni faifeau toeaiina e omai ai na ona talatalanoa faasamoa ma faasamasamanoa mataupu ua i luma o le falefaamasino (Inteference with the cause of justice against the law).

Sa ou faaalia i le High Court sa ou fautuaina le itu lea ou te tu ai, e aua le taliaina le tusi, ma fai i toeaiina e leai se fono e faia, pe a lē uia ala faaletulafono, ma latou amanaia mai aiā tatau a tagatalotu, o loo puipui i le tulafono.

Ia manatua e faifeau e iai a latou tiute i tagatalotu, e iai foi a latou aiā tatau e puipui i ai tagatalotu. E faapea foi tagatalotu, e iai tou tiute i faifeau, e iai foi aiā tatau a faifeau e tatau ona tou puipui i ai.

Ia manuia le Kirisimasi ma le Tausaga Fou,