O ai le taitai o le Vaega Faaupufai a le Leipa?

Ua tele lava le vevesi poo ai le taitai o le vaega faaupufai a Leipa ona o le polokiki foi a le Malo e fesoasoani ia faavevesi ai lea mataupu. Ua taumafai lava faipule a le Malo ina ia faavevesi lea mataupu ia latou lauga sa faia i totonu o le maota fono, ma ua latou faapea mai ai o latou e lagolago ia David Shearer, ae tetee ia David Cunliffe.

Ona mulimuli ane lea ua talitonu i ai le autusitala ma le aufaasalalau tala i le mau lea a le Malo ma ua latou fesiligia ai loa faipule a le vaega a le Leipa poo ai le Tavita ua ave i ai le lagolago a faipule taitasi.

Ou te taunuu atu a‘u i le fonotaga sa faia i Ellerslie, ae osofai a‘u e le autusitala ma le aufaasalalau tala poo ai le taitai ou te lagolagoina, poo Tavita Cunliffe, poo Tavita Shearer.  Ona ou tali lea i ai, e tasi lava le taitai a le Leipa, e lē toalua ni taitai, ma e leai foi se tauvaga o fai i totonu o le vaega a le Leipa.

Peitai ane e lei uma ai lava le telefoni mai o isi tusitala ma fesiligia pea a‘u ma faipule a le Leipa, poo ai le Tavita o lea ua matou lagolagoina.

O le mafuaaga lea ua manatu ai loa le taitai o le Leipa, le susuga ia David Shearer ua tatau loa ona faia se fonotaga faatopetope ina ia faamautuina ai o ia o le taitai o le vaega faaupufai a le Leipa, ina ia taofi ai le fesili soo a le autusitala ma le aufaasalalau tala poo fai se tauvaga i le va o Tavita Cunliffe ma Tavita Shearer.

I lea fonotaga, na faatū ai le lafo o Tavita Shearer ua lagolagoina o ia ua avea ma taitai o le Leipa, ma sa faia le palota faalilolilo ma faitauina e le Failautusi Aoao, ma tasi i ai faipule uma o le alii o David Shearer e tumau pea o le taitai. O lea fonotaga ua faasala ai le alii o Tavita Cunliffe ona o ana tali sa faia i le autusitala ma le aufaasalalau ua faafoliga ai o ia lea ua faasagatau i le taitai o le Leipa.

A o lei faia lea fonotaga sa muamua ou tāpā se finagalo a le Komiti a le Leipa i Magele poo fea o iai so latou finagalo i lea mataupu, ma o le finagalo a la‘u Komiti mai Magele sa ou momolia i lea fonotaga.

Silasila foi, ua uma le palota muamua lea na manumalo ai David Shearer e avea ma taitai. O le toe taumafai la e toe sui se isi taitai, e lē o se tulaga lelei i le polokiki.

E leai lava se taitai ua atoatoa, poo ua selau pasene. E tofu uma lava taitai ma latou vaivaiga. O le tulaga lava lea i totonu o tatou aiga, faapea foi nuu ma ekalesia.

O le isi tulaga, o le polokiki e tatau lava ona vaai mamao, e lē o se mea e mafai ona vave faataunuu ni suiga. O le faiga palota faalauaitele e toe mafai ai ona maua le avanoa e sui ai lenei faigamalo, faato‘ā faia lea i le tausaga 2014.

O lona uiga e leai lava se uiga o le faitio poo ai e tatau ona fai ma taitai, ua mae‘a le palota muamua na faia ai lea filifiliga, ma o le taitai lava lea e tatau ona tumau mo le tausaga 2014. Afai lava e mae‘a le faigapalota o le 2014 e lē suia le faigamalo, ia ona tatau loa lea ona toe faia le filifiliga e toe suia ai le taitai o le vaega a le Leipa.

I totonu lava o si o‘u itumalo, o le naunauga lava o le toatele ina ia ave le faamuamua e tu‘i pea le faigamalo i fesili poo fea o iai galuega mo Niu Sila, o lea ua oo i le 175,000 le aofai o tagata ua resitala e leai ni galuega? E lē gata i lea o lea ua oo i le 15.6% le maualuga o tagata Pasefika ua leai ni galuega, mai le 7.3% sa iai i le tausaga 2008.

Poo ā galuega a le Malo o fai e sii ai totogi ma tupe maua a tagata faigaluega ona o loo sii pea i luga tupe maua a pule o kamupani, ae maualalo pea totogi a le aufaigaluega?

O le ā ea gaioiga o loo faia a le Malo e fesoasoani ai i le tuagata o le tau o le soifuaga?  O loo maualalo pea tupe maua a tagata faigaluega, ae o loo siisii pea i luga le taugata o le soifuaga.

O le ā foi se galuega a le Malo o fai e taofi ai le malaga pea o tagata Niu Sila mo Ausetalia, lea o loo taufai malaga ai le 1000 tagata i le vaiaso mo Ausetalia. Auā sa fai mai muamua le faigamalo o le a latou galulue ina ia taofi le gasolosolo o tagata Niu Sila mo Ausetalia. Ae aumai lipoti o faamaumauga o le tausaga ua tea, e silia ma le 1000 tagata Niu Sila ua malaga mo Ausetalia e nonofo mau ai.

Ua avea lava le vevesi poo ai le taitai o le Leipa, ma tulaga ua ‘alo ai le faigamalo mai le taliga o ia fesili. O le isi o lea ua faasalalauina e le vaega a le Leipa o se tasi o faiga faavae mo le lumanai o le fauina lea o fale fou ina ia mafai ona faatau motu e aiga e 100,000. O nei fale e lē gata ia taugofie, ae ia mafanafana lelei mo le soifua o aiga.

O lea faiga faavae e lē gata o le a maua ai ni fale motu mo aiga e 100,000, ae o le a faapena ona maua ai avanoa faigaluega mo le aukamuta, le aufaieletise, le aupalama auā e 10 tausaga o le a fuafuaina e faataunuu ai le fauina o ia fale, e 10,000 fale i le tausaga.

E lē gata i lea fuafuaga mo aiga e faatau motu nei fale, ae ua faataoto foi i lea faiga faavae, o le a suia le tulafono o fale, ina ia faamalosia ai le faaleleia o fale tuai ina ia faamafanafana uma fale i Niu Sila o loo nofo mautotogi ai le toatele o le atunuu.

O le taeao o le Aso Gafua, le aso 26 o Novema o lea na ou valaaulia ai le taitai o le Leipa ina ia asiasi mai i Magele e silasila i fale sa fauina e le NZ Housing Foundation ma le Salvation Army i le auala o Roy Douglas Place pe fetaui mo matou tapenga mo le faatinoga o le faiga faavae mo fale.  Ou te naunau ia tele ni fale fou i Magele.