Sa i Niu Sila i le faaiuga o le vaiaso le Komiti Faatonu o le Kamupani Vaa a le Pasefika le Pacific Forum Line lea ua faatau e Samoa. O le feiloaiga ma i latou uma o loo fesootai ma galuega a lenei kamupani e talanoa fuafuaga o le umia ai nei e le Malo o Samoa o lea kamupani vaa.
O le faamatalaga na faalauiloa i le foi mai o le faigamalaga a Samoa na agai atu i Amerika Samoa, o lea ua faatino le faatauga ma o mafuaaga e tele ua fai ai lea faaiuga, o loo faaauau lava ona laga ma faalauiloa. Ua alu le vaiaso o faaali ai le lē malilie o le Itu Agai e pei ona saunoa i ai le Afioga i le Taitai o le Tautua Samoa, le Tofa Palusalue Faapo II, e le manao lava le Itu Agai i se isi “Polenisia”.
O se atinae na oo atu i le faitau miliona aitalafu na tulai mai ai ma na ta‘ua e le Taitai o le Itu Agai, e faigata ona talia e le Vaega faaupufai a le Tautua Samoa le faatau o se kamupani o loo gau. Ua lua tausaga o faamauina le gau o le Kamupani Vaa lenei, ma ua ta‘ua e lipoti e toeitiiti lava a leai se atunuu o motu e 12 o le Pasefika na pulea lenei kamupani vaa e lei iai se aitalafu i le PFL.
O le isi popolega a le Itu Agai, ona o le itu lea e leai ma se vaa o ta‘u ai le igoa o le PFL ma o vaa ia na mafai ona galulue i lalo o lea kamupani vaa, sa faakonekarate mai i faiga faapaaga ma kamupani vaa i Asia e pei o le Sofrana, lea foi na faaofi lana ofo e faatau le PFL ae o lea ua maua e Samoa.
Faaalia e le alii Sui Palemia, le Afioga Fonotoe Pierre Lauofo i le faatalatalanoaga ma le TV One i lenei vaiaso, o lea e iai le Forum Samoa II i totonu o le kamupani lenei aemaise o fesootaiga ua faaaogā ai e le PFL vaa la‘u oloa a isi atunuu ua sainia konekarate. E faitau selau foi fanau a Samoa o loo galulue i kamupani vaa o loo fesootai ma le PFL ma o se tasi lava lea o mafuaaga na vaavaai ai le Malo i lea faaiuga.
Na faamautu mai ai foi e le Sui Palemia, o le Minisita foi lea o le PFL le faatau mai e Samoa i le $1.6 miliona tala Niu Sila o lea kamupani vaa. E tele aitalafu a le PFL o se tulaga lea na manino mai ae e tele foi aseta a lea kamupani e foliga mai ua agai nei i ai le pulega fou ina ia faamautu ai le faapaleni o aitalafu nei.
Ua faaalia e le Tautua Samoa e faigata tele ona talia lea ituaiga faaiuga fai ona e ono agai mai i tagatānuu lava ni mafatiaga pe a faaauau ona gau le kamupani vaa lenei.
O le fuafuaga a le Malo e pei ona faaataata mai i le faaiuga e faatau le PFL, ina ia vaavaai i le faalauiloa aloaia o le gau o le PFL (Bankruptcy status) – o iina o le a mafai ai ona amata lelei le pulega fou o le kamupani vaa ae vaavaai loa i le tau aofai o sea a lenei kamupani o iai mo le faaauau ai o lea atinae.
E tele lava foi nisi o faipisinisi ua tapa ni finagalo i lea atinae, ua iai le manatu atonu o se faaiuga lelei lea ua faia e le Malo e ui e foliga mai e maualuga lava auala e ono afaina ai se tamaoaiga i faaiuga faapea, peitai o loo vaaia le malosi o le manatu o le Malo ma le Pulega o le PFL o le a telē se aogā i le agai i luma o lenei faaiuga ua faatino ma faamautu i lenei vaiaso e le PFL.
Ua faalauiloa foi le manatu o se sui o le Malo o Tonga i lenei faaiuga ma faapea mai e masalomia lava le leai o se faamaninoga o le faatauga o le PFL – o le mau a Samoa na maua uma lava avanoa o atumotu o le Fono a le Pasefika – ia sa pulea lenei kamupani e faatau mai ai ia Niu Sila lenei kamupani vaa, ae e oo lava i le faaiuga ua faamautu le faatauga e Samoa e leai lava ma se atunuu na ofo mai le manaoga e faatau le kamupani vaa. O lea foi la ua agai Samoa e faatau ae o lea foi ua tele mai i ai faitioga.
O le popolega lava o le Itu Agai, ne‘i iai se faaletonu o feutagaiga ma na faaalia e Palusalue Faapo II, e lē tuua le lagolago pe ana faapea e manatu le Itu Agai, e leai se avanoa e afaina ai le tamaoaiga o Samoa i lenei ituaiga faaiuga.
“E lei iai ni fuafuaga i le tala autū faatatau o le tupe a Samoa e faatau ai se kamupani faapea,” o lana faaaliga lea i tusitala i le latou fonotaga i lenei vaiaso.
“O le Yazaki Samoa lea e faaaogā le vaa a le Sofrana e la‘u ai ana uta i fafo, afai la e tulai mai le PFL faafefea ona feaveai lea uta?” Faaalia e Palusalue Faapo II – o le popolega tele lava lea o le tuu mai o se isi avega i tagata o Samoa e lē o moomia i le taimi lenei ona tauave.
E ui o lea ua faamautu le faatauga ma ua i Niu Sila nei sui o le Malo o Samoa e faatalatalanoa le isi laasaga e agai i ai ina ia mautinoa e tumau le PFL i lalo o pulega i le Pasefika ma ia maua ai se tupe maua i le lumanai a le atunuu.