Falepuipui toe sala tupe le alii fai tusifolau, Gerard Otimi

E 18 masina o le a falepuipui ai le alii Maori o Gerard Otimi ina ua mae‘a le iloiloga a le Faamasinoga Faaitumalo i Manukau ma ua faamaonia ona moliaga e 38 e pei ona faasaga ia te ia. E faaopoopo i le 18 masina i le toese le toe totogi o le vaega tupe e tusa ma le $12,500 o se sala ona o tupe a tagata e toatele sa ia faia i ai se tulaga taufaasese e pei ona molimauina ma faamaonia e le Faamasinoga i le faaiuga o le vaiaso na tea nei.

O moliaga uma e 38 e pei ona suesueina e le Faamasinoga, sa faaulufale e le Matagluega o Leoleo a Niu Sila ina ua faamatuuina i ai e le Matagluega o Femalagaiga lea galuega mo se suesuega faapitoa. O lea faaiuga sa faamaonia mai i se pepa sa tuuina sa‘o mai le Matagaluega o Femalagaiga a Niu Sila. O le toe suia poo le toe tuuina o nisi faamatalaga fou i faamaumauga aloaia ma tusitusia i mataupu tau Femalagaina ma tusi folau, o le mafuaaga autū lea sa taulai ma ogatotonu i ai moliaga o le alii o Otimi.

O le pepa lava lea o faamatalaga sa faamatuuina e le Matagluega o Femalagaiga, o loo ta‘ua ai le ta‘i $500 sa totogi e tagata ua ova aso ma nonofo faasolitulafono (overstayer) i Niu Sila agai ia Otimi, ina ia taumafai ai e faateaina ma avea tagata ua ova aso ma nisi o ona tagatānuu i lalo o le Hapu.

O faailoga ma faamaufaailoga sa faaaogāina e Otimi e fai ma faamaoniga o lana mau ina ia faaauau ai pea ona nonofo i totonu o le atunuu i latou sa talitonu ia te ia, sa lē afea ma lē amanaia e le vaai a le Faamasinoga. E tasi lava le tali a le Faamasinoga, o se faiga e lē talia ma o se faiga taufaasese ma e feteenai ma aiaiga ma tulafono a le Matagaluega o Femalagaiga a Niu Sila.

O le fofogaina o le faaiuga ma faamaonia ai moliaga o Otimi, ua toe aumai ai ma se fautuaga faalauaitele a lē o loo avea ma lagolago i le faauluuluga o le Matagaluega o Femalagaiga, Stephen Dunstan mo soo se tasi lava ina ia matapupula ma ia aua lava ne‘i iai se manatu e mafai i se isi faiga faaalatua ona faoa le amiotonu o faiga o loo faavae ai faiga ma gaioiga a le Matagaluega.

Fai mai le alii sinia o le Matagaluega, e tatau i tagata uma e agai mai totonu o le atunuu (migrants) ona ui i le auala sa‘o ma le amiotonu e ala i le faaaogā o i latou ua mae‘a ona ave i ai le faatuatuaga ma lesitalaina faaletulafono a latou auaunaga ma ofisa i se maliliega ma le Matagaluega. A lē o lea, o loo maua le avanoamo soo se tasi e agai sa‘o ane ai i soo se ofisa o le Matagaluega o Femalagaiga i totonu o le atunuu.

O loo fautuaina malosi foi le toatele ina ia faafesootai le ofisa o leoleo, pe afai o mautinoa sa iai se faiga taufaasese ma le pepelo o aafia ai mai soo se auaunaga, ma soo se tasi o faia ni auaunaga faapea aemaise lava pe afai o tāpā le tulaga tau seleni mai tagata lautele. O loo faailoa foi le finagalo o Stephen Dunstan e faapea, e tāua tele le fesootai ane i le Matagaluega mo talosaga uma ma le fia malamalama i mataupu ma galuega tau femalagaiga, auā e lē gata ina faatonuina le mea moni, ae fautuaina foi le auala talafeagai e ui ai pe afai e iai se faigata ma le faafitauli e ono saisaitia ai se talosaga.

O loo ua taulimaina nei e le Samoa Times se vaega o le lisi o i latou sa fofogaina ma faamaonia, sa mulimuli ma sa tuuina lo latou faatuatuaga ia Otimi. O Tusifolau ma pepa sa manaomia i talosaga, mo i latou sa ova aso ma nonofo faasolitulafono i totonu o Niu Sila.

O nisi sa faamaonia ua mae‘a ona toe faafoi i Samoa i le tipoti poo le ave faamalosi. A o nisi e iai le talitonuga o loo taamilomilo ai pea lava i totonu o Niu Sila, ma faatalitali poo le ā le isi laasaga, ae pe mata e afea e se Agelu ma tuu i ai se faailoga faapitoa e maua ai se avanoa. O loo fautuaina i latou ina ia faafesootai pea leoleo ma le Matagaluega o Femalagaiga ina ia fai se faiga a o tuuavanoa pea lenei taimi mo i latou.