O se tuuga taavale na faapea faamatalaga a leoleo i lea vaitaimi na amata vaaia mai i Vailuutai ma e lei taofia seia oo lava ina lavea le taavale na i luma ma mafuli i autafa o le alatele i Vaitele.
E agai mai lea tuuga ae vaaia e nisi o molimau, o taugafana ia e fai mai e taavale nei e lua.
O se van ma se taavale laititi o loo pipii lava le agai mai i le auala lea e sau i le malaevaalele i Faleolo agai i le taulaga o Apia.
Na mafuli le van lanu samasama ae vaaia ai le agai mai ai i fafo o se alii ma sona toalua ma ni tamaiti se toalua. Na savali mai lava lea alii sa faafoeina le van samasama lea ma o tala a molimau i lea taimi, na tu le taavale laitiiti ae agai mai foi i fafo ma le alii na faafoeina le taavale lea.
O se laau malosi na faapea ona vaaia loa ua ta‘i e le avetaavale o le van ma fana ai loa lē na sau mai i le taavale laititi. E toalua nisi alii sai i le taavale laititi.
Na logotala tusitala i le faalavelave ma e manatua le agai atu ua aveese le tino maliu o le alii talavou na maliu ai i lea faalavelave ae ua na o le van o loo iai ma le tumutumu o tagata na molimauina lea faalavelave.
O vaaiga nei e lē galo i le toatele ina ua tulai mai le faalavelave lea i se tasi o afiafi i le ono tausaga talu ai, ma o se tuuga taavale ma se taugafana muamua lea ua molimauina i le atunuu e le toatele.
O lea faato‘ā lau le iuga o lē na molia i le fasioti tagata faamoemoeina i lea faalavelave, o Laki Nauer o Lotopa.
O le umi ona taatia o lea mataupu na laga i le faaiuga o le vaiaso e le Faamasinoga ae o le faaiuga na tulai mai na faamaonia lava le moliaga o le fasioti tagata faamoemoeina, e ui o lea na finau Nauer na ia faia lea gaioiga ona o le fia maua o se saogalemu o ia, o lona toalua ma lana fanau sa i totonu o le taavale, ma o le faaaogāina o laau malosi, na amata e le alii talavou ma ana tama ia sa i totonu o le taavale.
E lei manino mai lava le mafuaaga na amata ai lea feeseeseaiga ma na tele foi tala salatua faapea o se fesootaiga i laau faasāina na mafua ai. E ui o lea, o le iloiloga ua leva ona mae‘a faatautaia auā na tetee lē na molia, ae o lea faato‘ā lau le iuga.
O le finauga a Nauer o ia na ia fana le alii talavou lea auā se meamanu o lona aiga atoa e tafana e lea alii pe ana maua lona avanoa ma o le tali atu la i ia gaioiga (self defence) na ia faia ai lea gaioiga.
O le faasalaga na ave i ai e le Faamasinoga, e tumau le faamaoniga o le fasioti tagata faamoemoeina ma e soloatoa i le toese, o lona uiga seiloga ua atoa le 10 tausaga o taofia i le toese e aunoa ma le tatalaina i tua ona mafai lea ona talosaga pe tatala i tua pe leai.
O se tasi lea o faalavelave matautia na tulai mai i Samoa ae e lei manino lava foi le mafuaaga o le umi ona taatia o lea mataupu e aunoa ma le faia i ai o se faaiuga.