Faataua le aso 1 Me e Sanitarium ma le Ekalesia Lotu Aso Fitu

Avea ia lenei avanoa e auala atu ai sau faafetai faapitoa i le Kamupani Niu Sila o le Sanitarium faatasi ma le Ekalesia Aso Fitu i Niu Sila ona o le faatauaina o le saogalemu o lana aufaigaluega i le faatinoina o polokalame tau aoaoga na auai le 230 o tagata faigaluega i le Aso Faraile ua tea nei.

O lenei polokalame tau aoaoga na galulue faatasi ai le Sanitarium ma le vaega a le Puataunofo e ana le polokalame. O le autu o ia polokalame ina ia faalauaitele le silafia o tagata faigaluega i le puipuiga ma le saogalemu i totonu o fale faigaluega.

Faafetai tele i le Ekalesia Aso Fitu ma ona taitai faapea foi i latou e ana le kamupani a le Sanitarium. Na amataina le Kamupani o le Sanitarium i le taunuu mai o le alii o Edward Halsey ia Tesema i le tausaga e 1900, o se alii lotu Aso Fitu, ma amata loa le gaosia o taumafa e lelei mo le soifua maloloina. O le uiga tonu lea o le upu Sanitarium, o taumafa e manuia ai tagata soifua, ma o le sini autu foi lea o lea kamupani.

E taua tele le galuega ua faia e le kamupani a le Sanitarium, ona o le aso na faatino ai a latou polokalame tau aoaoga o le aso muamua o Me 2009. O le aso 1 o Me i soo se tausaga, o le aso faapitoa lea i le lalolagi atoa e faamanatu ai le sao a tagata faigaluega ua faaigoaina o le ‘International Workers Day’.

O le uiga o lenei aso faapitoa e faamanatu ai le taua o tagata faigaluega i soo se atunuu, o latou tiute tauave i le atinaeina o le tamaoaiga o atunuu taitasi, ma le taua o aiatatau a tagata faigaluega, e pei o le faapupuu o taimi faigaluega, ia faaopoopoina aso malolo e maua ae totogi, o le siitia o totogi maualalo faatapulaaina faaletulafono, ma le puipuia o tagata faigaluega mai faalavelave e ono tutupu i totonu o falefaigaluega e ono lepetia ai le saogalemu o le aufaigaluega.

I le amataga o falefaigaluega gaosi oloa i le va o le tausaga 1750 agai mai i le tausaga 1830 i Egelani ma Peretania, o le masani o itula faigaluega sa iai, e mai le 14 i le 16 itula. E toatele foi nisi o le aufaigaluega sa maliliu ona o faalavelave na tutupu i totonu o falefaigaluega, e mafua mai ona e le lelei ma saogalemu le siosiomaga sa faatino ai nei galuega.

O le tagata e suafa ia Robert Owen mai Uelese na muamua faia sana tusitusiga i le tausaga e 1810 e finau ai le faatapulaaina o itula faigaluega i le 10 itula i le aso. I le tausaga 1817, ua ia toe finau malosi ai ina ia toe faaitiitia itula faigaluega i le 8 itula i le aso, ia malolo mo le isi 8 itula, ae faaavanoa le isi 8 itula i le aso mo le tagata faigaluega ma lona aiga.  O le amataga lea o le finauga a tagata faigaluega mo le ‘8 Hour Day’ poo le 8 itula faigaluega i le aso.

I le tausaga e 1840, na faaalia ai e le alii o Samuel Parnell, o se kamuta faufale i Ueligitone, lona le fiafia i le uumi o itula faigaluega, ma finau ai loa mo le 8 itula faigaluega.

Na lagolagoina taumafaiga a lea alii e isi tagata faigaluega i Ueligitone ma sosolo ai loa lea mau i Niu Sila atoa. E le gata i le finau mo le 8 itula faigaluega, ae ua finau faatasi tagata faigaluega mo isi a latou aia tatau faaletagata soifua.

O le tausaga e 1893 na manumalo ai le itupa o tamaitai Niu Sila i le aiatatau e palota ai i soo se faigapalota, a o le tausaga na sosoo ai, i le 1894 na manumalo ai se tamaitai muamua i le tofi Mayor poo pulenuu. O le tausaga foi lea na pasia ai tulafono e aloaia ai Iuni faaletulafono a tagata faigaluega.

O Niu Sila foi i le tausaga 1899, o le atunuu muamua lea i le lalolagi na pasia faaletulafono le faafaigaluegaina o tagata mo le 8 itula i le aso, ma faamanuia ai loa le aufaigaluega i totogi faaopoopo o le ovataimi, aua ua faasala kamupani pea sili atu ma le 8 itula e faafaigaluega ai se tagata faigaluega.

Atonu o le toatele o tagata faigaluega e le silafia le taua o le auai i Iuni a tagata faigaluega.  Ia te au lava ia e matua taua lou auai. I taimi e pei ona iai, o loo faaletonu le tamaoaiga o Niu Sila, o le Malo a le National e le o se malo e faatauaina aiatatau a tagata faigaluega, ma o lenei lava ua faasolo le tapuni o nisi fale faigaluega, e taua lou auai i se Iuni, ina ia iai se isi e fesoasoani atu ia te oe i taimi o feutanaiga mo totogi ma le vaea mai galuega.

Ua e faatamala tele, ma lou le alofa lava ia te oe lava ia, pe afai e le o oe o se sui auai totogi saofaga a se Iuni.