E mālie eseese upu na faamatalaina ai le soifua auauna ma le ola galue o le susuga i le Faafeagaiga Malolo Manumalo. E tofu le tagata ma lana faaliliu o le soifuaga sa taumasuasua i faamanuiaga a le Atua. O isi sa molimau i le ola tauivi ma le finafinau. O isi sa o latou vivii le soifua tatalo ma le loto alofa.
E mafai ona ou faapea atu ai o uiga lelei uma o le Atua sa faatamaoaigaina ai Lana Auauna. O le gasologa mai o molimau sa pei o se kitara leomalie i le faalogologo, e sufi ai tiga ma mapu ai i mafatiaga o le tino ma le agaga. E pei o se pese malu i le faalogologo, ae ua lē uma le fia faalogo pea i ai.
E ui ina tele molimau, ae auga lava i le mea e tasi. O Kenape Faletoese, o le Auauna sa valaauina e le Atua mo Lona Malo ma Lana Faaolataga. Sa galue ai, sa tau ai, sa pese ai, sa lauga ai, sa soifua ai seia oo nei ina talai ona ofutau ma faamānavaina e le Atua ana galuega sa feagai ai.
E manatua Kenape ona o ia o se tasi o Auauna a le Atua sa asaina le gasū o le galuega faafaifeau i Niu Sila nei e pei ona sa avea ai o ia ma faifeau i Ueligitone ma Karaiesetete i le tele o tausaga. O le susuga Kenape Faletoese o le uluai tamalii lea sa ia mauaina le avanoa e faasikolasipi mai ai i Niu Sila mai le Kolisi Faafaifeau i Malua.
O le tausaga e 1951 sa malaga mai ai ma faalautele lona tomai i le Kolisi Faafaifeau i Mt Eden a o na vaitau e lei iloga ona toatele nai o tatou tagata ua autovaa mai i Niu Sila nei. Sa mae‘a ana aoaoga ona toe taliu lea i Samoa ma tautua ai le Ekalesia. Sa avea o ia ma faiaoga i Malua, mulimuli ane toe taliu mai i Niu Sila ma faapea ai loa ona avea ma faifeau i le Laumua seia oo ina siitia atu ai i Kalaiesetete.
O se Auauna sa oa ma faamanuiaina i meaalofa eseese e le Atua. O lona soifua galue sa toomaga i ai le tele o tagata, e le gata i le galuega a le Atua, ae sa ia te ia le tofa na malu ai aiga, o nuu ma faalapotopotoga. O le Aso Faraile na tuanai atu nei sa faatofa atu ai aiga, o uo ma ē sa masani lelei ma mamae le mafutaga ma le Auauna a le Atua.
O se sauniga na lei ofi ona o le toatele o i latou sa auai atu e molimau i ona toe sauniga. E le gata i Aukilani nei, ae sa malaga faapitoa mai nisi o sui o Ekalesia sa galue ai i Ueligitone ma Kalaiesetete. E le gata ina malaga mai ma molimau, ae sa latou lagiina foi pesepesega e manatua ai pea Kenape ma a latou mafutaga mafana.
Sa faatasi mai foi le Sui Ao o le Malo Tutoatasi o Samoa, le afioga Tuimalealiifano Vaaletoa Sualauvi II. E le gata sa ia faatasi mai, ae sa ia saunoa foi e molimau faapitoa i le soifua galue o le susuga i le Faafeagaiga Malolo Manumalo, aemaise lava i ona uiga o se tamā lelei i totonu o le latou aiga.
O le falesa PIC i Magele sa faataunuuina ai ona sauniga lotu, ona molimoli atu ai lea o lona tino maliu i lona oliolisaga tumau i le fanuatanu i Magele lava. O le vaega i lalo ane o le a silasila ai le mamalu o le aufaitau i se talaaga puupuu o le soifuaga o le susuga i le Faafeagaiga Malolo Manumalo.
The Very Reverend Kenape Faletoese QSO
Faifeau malolo manumalo (LMS ma le EFKS i Samoa, Congregational ma le Perepereane i Niu Sila, ‘Faavae i le Atua Samoa’ Maota Tatalo i Samoa)
Aso Soifua: 13 Mati 1923
Tuaa: Tamā – Kenape Tuuu Faletoese
Tina – Faapiomalo
Faaipoipo: Sa faaipoipo atu o ia i le tina o Faavaoavaituutuu Aufai
Afioaga/Nuu: Moataa, Saleimoa, Siumu, Faleasiu, Leufisa, Fasitoo
E iai le uiga ma le mafuaaga o le igoa poo lona suafa Kenape, na faasuafaina ai e lona tamā. E fanau ma fofoa mai i se upu Siamani Knabe. O lona uiga i le gagana faa-Siamani e faapea, Boy or Child – tama poo le tamaitiiti. Ona talu ai o lona tamā e poto tele ma e tautala ma malamalama i le gagana Siamani, o lea sa ia aumai ai lea igoa e fai ma faamanatuga i lona soifua ma meaalofa a le Atua sa ia te ia.
O lona tuaa poo lona tamā o Kenape Tuuu Faletoese, sa avea o se faamatalaupu i le malo ma le ekalesia, atoa ai ma isi galuega i lona vaitaimi. O le ala foi lea sa ia atamai tele ai i le gagana Siamani ma isi atunuu, ona o lana galuega lea sa auauna ma galue ai mo Samoa.
O ia foi na iu mai i le kolisi faafaifeau i Malua ma na avea o ia o le pule o Leulumoega Fou i tausaga e tele, ma na avea foi o ia ma faifeau i Siufaga i Falelatai.
O Kenape o le ulumatua i lona aiga mai le fanau e toavalu a ona mātua. E toatolu ona uso o Tepa Faletoese, o Asi Faletoese, ma Tuuu Faletoese le tasi.
O ona tuafāfine e toafa o Sooletaua, Taulapapa Faamanatu, Lealiiee Nofoaluma ma Olivia. O Tepa Faletoese sa avea foi o ia ma faifeau i le ekalesia EFKS lava, ma o ia lea sa toe faatuina ma amataina le LMS Toefuataina o loo iai nei. E lei leva ona maliu lea foi auauna, ae o se taitai logologoā foi i le galuega a le Atua ma le galuega faafaifeau.
O Asi Faamatala o le isi o uso o Kenape, ma sa avea o ia o se fomai (Dr) ma o lana lea galuega faapolofesa sa auauna ma tautua ai, seia oo ina ofi atu i le Palemene a Samoa o se sui faipule o le Itumalo Vaimauga i Sisifo mai le 1988-1991, e faapea foi le isi ona uso le Fetalaiga ia Tuuu o ia foi o se alii fomai (Dr), seia oo foi ina ofi atu i le Palemene o Samoa o se sui faipule mai lona itumalo o Siumu, ma sa avea foi ma Fofoga Fetalai o le Palemene o Samoa i le 1979-1981.
O lona tuafafine o Sooletaua o le faletua lea o le susuga i le toeaina ia Oka Fauolo sa pule i le Kolisi Faafaifeau i Malua, ae sa avea foi ma Taitaifono o le Fono a le EFKS aoao ma sa ia tauavea foi le tofiga o le Taitaifono o le Fono a Ekalesia Soofaatasi i Samoa mo se taimi umi a o lei maliu.
O le isi ona tuafafine o Taulapapa Faamanatu Neilsen o se ta‘ita‘i o teine fomai ua leva ona finauina le tele o atinae lelei mo se manuia o auaunaga a alii ma tamaitai tausi soifua o Samoa. O isi tuafāfine e toalua o Lealiiee Nofoaluma ma Olivia ua maliliu uma.
Soifua a‘oa‘oina Kenape Faletoese
Sa aoga i Malifa, Avele, Maluafou, ona toe faaiu lea i le kolisi a le Ekalesia LMS i Leulumoega Fou. O le vaitaimi tonu foi lea sa galulue ai ona tuaa i Leulumoega Fou, na mafua ai ona faamae‘a ana a‘oa‘oga i le kolisi lea a le ekalesia e pei ona ta‘ua. E fā tausaga sa aoga ai i Leulumoega.
Na sosoo le kolisi i Leulumoega, ma le ulufale ai loa i le Kolisi faafaifeau i Malua lava, mai le 1947 e oo atu i le 1951. O le tausaga foi lea e 1951 sa ia maua ai se avanoa faasikolasipi a le ekalesia, e malaga ai i Niu Sila mo le faalauteleina lava o le malamalama ma le atamai. O Kenape o le uluai sikolasipi lea a le Ekalesia LMS mo le aoga faafaifeau i Niu Sila. O le kolisi a le Congregational Theological College i Mt Eden, Aukilani Tutotonu sa maua ai le avanoa sikolasipi a le tamā.
E fā tausaga na a‘oa‘oina ai i le kolisi faafaifeau lea ma toe foi ai loa i Samoa, ma auauna pea i le Ekalesia LMS i lana kolisi faafaifeau i Malua. O le 1951 mae‘a i le 1955, e pei ona ta‘ua na toe taliu ai i Samoa.
O le vaitaimi na aoga ai Kenape i Malua, seia oo i le taimi na faaiu aso ai ma malaga i Niu Sila ma toe foi ma avea ai o se faiaoga i Malua. O le vaitaimi tonu foi lea sa pulea ai le kolisi faafaifeau i Malua e se alii papalagi mai Peretania, o Rev Dr John Bradshaw.
O ia o se alii misionare mai Peretania sa faaigoaina ma faa-Samoaina lona suafa ia Misi Peretiso. O ia lea sa pule sili i Malua seia oo lava ina mae‘a aoga a Kenape ma filifilia ai e tauavea le tulaga pule lua, poo le pule lagolago o le kolisi a le LMS.
