O le asō lea e faalauiloa aloaia ai le fesoasoani a le Malo o Niu Sila lea o le a aooga fua ai tama ma teine o Vasega 9-11 o aoga maualuluga a Samoa.
O lenei fesoasoani ua totogi ai e le Malo o Niu Sila le tupe, o pili aoga a le fanau i vasega nei e tolu. Se‘i vaganā ai aoga e pei o le Faatuatua ma Robert Louis Stevenson, o aoga pulea tuma‘oti. O isi aoga maualuluga uma a le atunuu o le a maua lenei faamanuiaga.
O le kolisi o le Alofi o Taua i Safune, i le motu tele i Salafai lea ua faatautaia ai se sauniga i le aso ma faalauiloa aloaia ai loa lenei laasaga tele.
O le alii Minisita o le Va i Fafo a Niu Sila, Hon Murray McCully o loo i Samoa i lenei vaiaso mo sana asiasiga, ua ave i ai le faaaloalo na te faalauiloa lenei faamoemoe.
Faaalia e le Ofisa o Aoga o le masina o Iulai lea na amata faatulaga ai le taofi o pili ua totogi atu e mātua o le fanau i vasega nei i totonu o Kolisi ae ua toe tolopo mai le aloaia o lenei fesoasoani se‘i malaga mai le sui o le Malo o Niu Sila na te faalauiloaina.
O pili uma o le tausaga lenei ua amata atu ai lea fesoasoani, e faamatuu atu loa tupe i Kolisi taitasi, ona toe faafoi uma lea o pili ia ua mae‘a totogi o le ‘afa muamua o le tausaga i le fanau poo latou mātua foi.
O le malo foi o Niu Sila e pei ona silafia, lea o loo tutū faatasi ma le Malo o Ausetalia atoa ai le Malo o Samoa nei i le faatupega o pili aoga a le fanau i aoga laiti uma o le atunuu, se‘i vaganā ai foi aoga tuma‘oti (private schools) o loo totogi lava e mātua pili aoga a latou fanau.
Ua lua tausaga o lenei taumafaiga ma ua lua ai foi ma tausaga o faamalosia fanau uma mai i le 5 i le 14 tausaga ona o i le aoga. O loo iai lava nai tamaiti o lea e maua e lē o agai i aoga ona ua tele tausaga o agai e faatau oloa a o latou mātua i le taulaga o Apia atoa ai ma le taulaga o Salelologa.
O lea foi la ua iai sui o le Malo e pei o sui o le Matagaluega o Aoga ua galulue faatasi ma le Ofisa o Leoleo e siaki vaega eseese o taulaga nei ina ia mautinoa e lē o toe vaaia fanau nei sa faatau oloa solo ae ia agai uma i le aoga.
O lea ua faamalosia le faasala o mātua e maua a latou fanau e lē o agai i le aoga i taimi e tatau ona aooga ai. O komiti a aoga i nuu ua ave i ai lea galuega e siaki ai fanau o loo nofofale lava ae lē o agai i le aoga.
Mo Kolisi maualuluga o le fesoasoani lenei a le Malo o Niu Sila o le a mautinoa le faaitiitia ai o le isi faafitauli tele lenei o le toatele o fanau aoga ua faamaamulu ma aoaoga maualuluga ona o le mau a mātua e lē gafatia pili aoga ia e sili atu i le $100 i le kuata.
O lea la ua aapa mai Niu SIla mo lenei fesoasoani tāua ma ua totoe ai nei na o le vasega 12 (Fifth Form) ma le Vasega 13 (Sixth Form) o loo totogi lava e mātua pili o fanau aoga ia, ma o vasega ia o loo saili ai le Tusipasi o Aoga i Samoa le School Certificate ma le Tusipasi o Aoga a le Pasefika (PSSC).