Ua amata ona tanumia tino o tagata ua maliliu i le galulolo e mafua mai i le mafuie i le taeao o le Aso Lua, 29 Setema 2009, a o faaauau ai pea galuega laveai mo le sailia pea o nisi o loo leiloloa.
O le taimi nei ua oo atu le aofaiga o tagata maliliu i le 110, peitai ua faaopoopo pea lea aofaiga ona e iai nisi tino maliliu na faatoa maua i le Aso Lulu, 30 Setema 2009 e aofia ai se tamā ma se tina matua o le afioaga o Lalomanu na maua i le sami.
O loo iai nisi lipoti ua taua ai ua oo atu i le 125 tagata ua maliliu, ae i le fonotaga a le komiti o faalavelave faalenatura na taitaia e le Palemia o ia o le taitaifono, na faailoa ai e tusa ma le 146 tagata o loo manunua ma o nisi e tuga tele aafiaga o loo taofia mo togafitiga i le maota gasegase o Tupua Tamasese Meaole.
O le Aso Lulu foi na faatoa maua ai se avanoa o le tusitala e asia ai vaega ua matua afaina i le atu Aleipata faasolo atu i Falealili, Siumu Safata, ma Lefaga ma o se vaaiga faamomoiloto i le tele o laoa ma maota ua faatamaia faapea ma tuugamau o e pele o nisi o aiga na toe eli i luga e le malosi o le galulolo.
O se tino maliu o se tamaitai na maua mai i se afioaga tuaoi o loo atoatoa le pusa ma le tino maliu o loo iai lava i totonu.
O se isi aiga na maliu lo latou tama matua i le tausaga e 1983 ua toe o le lua o le tuugamau ae ua leiloa se vaega ua salalau i ai le auivi. O vaaiga faanoanoa ia aemaise ai o soifua o tagata e aofia ai nai matua tausi, o fanau ma le au malolosi o aiga ua fano i le faalavelave.
O le fonotaga muamua a le komiti o faalavelave faafuasei na fautuaina malosi ai e le alii Palemia le tatau ona faanatinati atu fesoasoani ua taunuu i taumafa, ma tapoleni faapea lavalava i aiga ua mafatia, ona o le toatele o aiga i nuu e pei o Malaela, Samusu, Satitoa, Lalomanu, Saleapaga, ma Lepa ua agai uma i fanua tu mamao i uta e faamautu ai, peitai o meatotino uma a nei aiga ua alu uma i le galulolo.
I aiga ua maliliu o latou tagata, o loo iai le talitonuga o si aiga o Taufua i Lalomanu lea sa faagaioia faletalimalo tu matafaga o le Taufua beach fales, e pito toatele i latou ua maliliu e toa 13.
Ua maua tino maliliu o le toa sefulutasi e aofia ai se tamā matua ua 90 ma ona tupu tausaga o le soifua ae o loo sailia nisi o le fanau e toalua.
O loo iai foi molimau o se tasi o alo tamaitai o le tamā matua ua maliu i le faalavelave o se tamaitai na malaga mai Ausetalia ona o le gasegase o si ona tamā, o loo aofia ai i le toa sefulutolu o tagata o sia aiga ua fano soifua i le galulolo.
O se vaaiga e le talitonuina le soloatoa o le nofoaga sa iai lea faletalimalo faatasi ai ma faletalimalo tu matafaga uma sa i lea vaega o Lalomanu e pito tumutumu i ai tagata tafafao mai fafo ma lo tatou atunuu mo tafaoga ma taelega.
A o faia ai pea sailiga mo ni tagata ua maliliu e mafai ona maua o latou tino, ua toatele malo ma faalapotopotoga i fafo ua taunuu mai a latou fesoasoani aemaise Niu Sila ma Ausetalia.
O Niu Sila ua aumai nisi o fitafita ma fomai faapitoa aemaise o se vaalele o lana fitafita e fesoasoani i sailiga i le sami mo ni tino maliliu o iai.
Ua faailoa mai foi e le taitai o le Malo le ofo mai o fesoasoani a le Malo o Ausetalia o fitafita, fomai ma isi tagata popoto faapitoa i le sailiga o tagata maliliu.
Ua ofo mai foi fesoasoani a le Malo Amerika, o Peretania, o Malo aufaatasi, le Malo o Siamani, Saina ma isi atunuu o le lalolagi o loo fai paaga ma Samoa aemaise o atunuu o loo fia fesoasoani mai.
O ekalesia foi i lo tatou atunuu ua ofo atu a latou fesoasoani e pei o taumafa, lavalava, ma isi vaega manaomia e pei o le Ekalesia Aso Fitu Tutoatasi ma le Ekalesia a Iesu Keriso o le Au Paia o Aso e Gata Ai.
Ua faailoa mai o le tau o mea ua faaleagaina i le galulolo ma le mafuie e pei o alatetele, le eletise ma le suavai taumafa, e $96 miliona onoselau afe tala Samoa, peitai e faatoa iloa se isi suiga o ia fuainumera pe a maea mai le asiasiga a le Palemia ma le komiti i Salafai.
O loo iai se fuafuaga a le Malo e tuuina atu ni fesoasoani mo aiga ua faaleagaina o latou fale ma meatotino i le faalavelave, aemaise o aiga ua maliliu o latou tagata, ma o le fono a le kapeneta i le Aso Lulu, 30 o Setema na faamautu ai lea fesoasoani, peitai o le Aso Tofi na sosoo ai na faatoa feiloai ai sui o le komiti o faalavelave faalenatura ma tauaiga o i latou ua maliliu mo le faailoaina i ai o lea fesoasoani.
O le maea o lea fonotaga a le kapeneta na faia ai se saunoaga faamaise a le alii Palemia, Susuga Tuilaepa L Sailele Malielegaoi i le atunuu atoa i luga o leitio ma televise, na momoli ai faamaisega ona o e pele ua aafia soifua e le gata o faamaisega mo aiga i Samoa ae faapea foi i aiga i Amerika Samoa ua aafia i le faalavelave.
E faapea foi i le taitaifono o le Fono a Ekalesia Soofaatasi le susuga i le toeaina, Oka Fauolo sa faia foi sana feau faamaise i luga o leitio e faamafanafana ai i loto ua mafatia ma loto ua faavauvau tiga i le faalavelave ua aafia ai ola ma soifua o aiga.
O le asiasiga a le alii Palemia ma lana kapeneta i afioaga ua aafia, na molimauina ai e le taitai o le Malo le faaleagaina o fale o lona itumalo aemaise o lona aiga lea e toalua ua maliliu i le faalavelave.