Aisea na Solitu ai le Faamasinoga i le amataga ae o lea faatoa Laga mai?

Afioga i Faamasino o le Faamasinoga o Solitulafono faatasi ai ma le sa avea ma Faamasino Sili ua malolo litaea, ia Patu Tiavaasue Falefatu Sapotu

O le 2017 lea na muai faalauiloa ai e le ta’ita’i o le atunuu, le Susuga Tuilaepa Lupesoliai Sailele Malielegaoi, i lana saunoaga i le Palemene, le galulue o le Ofisa o le Loia Sili, e tusia ma tuufaatasia, taiala mo le tuufaatasia o se tulafono e vavae ese ai le Faamasinoga o Fanua ma Suafa mai le faamasinoga o Soligatulafono.

O le saunoaga a le Palemia, na aofia faatasi ai ma le tofia o se Komisi Suesue latou te suesueina amioga a faamasino, ma tuufaatasia ni taiala mo faamasino o le Faamasinoga o Fanua ma Suafa. O le mafuaaga e pei ona saunoa le Palemia, ona ua tele ina sulufai atu le mamalu o le atunuu ia te ia, e saili fesoasoani i latou mataupu, e faapea e lē o lelei ona tagofia e le Faamasinoga o Fanua ma Suafa.

O le tauaofiaga foi lena a le Palemene, na mamafa ai le saunoaga a le alii Palemia i le lē taliaina e sui o le Faamasinoga (Judiciary) o le valaau a le komisi suesue ina ia agai atu e faaali o latou finagalo i le mataupu, peitai, e lei agai ane i ai le faamasinoga.

Mulimuli ane ina ua uma ma mae’a ona aoao faamatalaga ma finagalo, mai le atunuu, ae lomia e le nusipepa o le Samoa Observer, le tusi a lē sa avea ma Faamasino Sili, le afioga Patu Tiavaasu’e Falefatu Sapolu, le latou tali i le faaiuga a le Komisi na tofia e silasila i le mataupu.

O le aotelega o lea tali e tetee i le tele o mataupu na laga e le Komisi Suesue, lea e aofia ai le toe fetuunaiga o le fausaga o le Faamasinoga o Fanua ma Suafa.

Na faaalia ai foi le lē fiafia o sui o le Komiti na tofia latou te suesueina le mataupu, i le lē auai atu o le Matagaluega o Faamasinoga i faatalanoaga na faia. I le latou lipoti na tuuina atu i le Palemene, na manino ai o loo iai le latou aiā i lalo o le Tulafono a le Palemene, latou te samania ai Faamasino ma soo se tagatānuu e faaali o latou manatu i se mataupu.

Peitai i le tali a Faamasino i lena vaitau, na o latou faamalulu ai i sui o le Komiti, e iai lo latou talitonuga o le a sema so latou avanoa i le Palemene e faaali ai o latou finagalo. 

Ae na saunoa le Palemia e ala ona lē oo atu i luma o le komiti e pei ona samania ai, ona e fefefe ina ne’i iloa ai a latou amioga ma le faatautala o loo faia i measina a le atunuu.

O le tausaga la lenei o loo taatitia Pili e tolu, i le laulau a fono a le Palemene, ma o ia Pili e aofia ai le suia o le Faavae ma o lea suiga, ua faatu ai le Tulafono o Fanua ma Suafa 2020, lea ua toe tusi ai le Faamasinoga i le Komisi o le toe Fuataiga o Tulafono, e faaali ai o latou finagalo i mafuaaga e ogaoga ai le suia o le Faavae e aofia ai ma le vaeluaina o le Faamasinoga.

O le tusi lea e faapea mai le Palemia e toatasi le tagata na tusia ae faasaini ai isi faamasino, o loo faamamafa mai afai ae lua ni Faamasinoga pe tuu eseese Faamasinoga, o le a eseese le faauigaina o tulafono e lē gata i lea, e lē tatau ona eseese ni faauigaga o tulafono.

O le vala tonu la lea, o loo finau mai ai le Palemia, ma ia lalau le tusi e vaivai, o isi faaupuga agai i le tusi a le faamasino, e manatu maualalo i faafitauli o loo sulu atu ai le atunuu ia te ia, ua oo lava i isi loia o loo sulu atu ia te ia ia latou mataupu i le Faamasinoga o Fanua ma Suafa.

Na toe faamanatu foi i le saunoaga a le Palemia, o le tafatolu o le Palemene o Samoa latou te pasia ma fausia Tulafono ona pasi ane lea latou te faauigaina le tulafono.

O le popolega o loo aumai i le tusi, afai ae pasia, o lona uiga o le a ta’ua o le tafafā, ma o i tonu o loo popoe ai i le eseesega o le faauigaina o le tulafono.