“A leai se lulu, e leai foi se selesele”

E moni lava upu o le Tusi Paia. A sese foi le mea e lulu ai, e sese foi fua e maua mai. A lelei le tapenaina o le palapala, o le a lelei foi le ola o laau e totō ma fua mai ai. O le ki lena o le faatoaga ola.

Poo Samoa poo Niu Sila, o alala ai o tatou tagata, e tatau lava ona taumafai e faaaogā fasifanua i tuafale e totō ai ni fualaau‘aina (vegetables).

A lē tago le tagata e faataitai le totōina o ni laau, o le a atili lē maua foi le malamalama e fai ai se faatoaga.

E leai se mea e maua gofie. Soo se galuega lava e fai, e iai foi faafitauli e pei o le totōina o laau totō. A o le isi luitau lena e feagai ma le faifaatoaga.

O le vaitau lenei o le Spring i Niu Sila, e mafanafana le ao ae malulu teisi le po. O le taimi lenei e amata totō ai fualaau‘aina o le Summer e pei o ituaiga eseese o kapisi, isaraelu, tamato, kukama, pepa ma polo feū, karoti, ma soo se ituaiga pi.

O Novema e fetaui ma le amata totō ai o sana suamalie (sweet corns), meleni ma maukeni.

 

TAUVAGA MAUKENI

E na o le 50 avanoa mo ē fia lesitala i le tauvaga i Aukilani. Ua tatalaina nei le avanoa e piki mai ai fatu maukeni mai le ofisa o le tatou Radio Samoa ma le Samoa Times i Manukau i taimi faigaluega i vaiaso o totoe o Oketopa.

E amata ona totō i le vaiaso muamua o Novema. E 14 ituaiga maukeni, e eseese ituaiga o loo i totonu o pepa fatu taitasi.

A piki lau pepa fatu, ia tusi lou suafa, tuatusi, telefoni ma le igoa o le maukeni, ma le numera o loo i tua o le pepa fatu maukeni.

O le a taumafai e faamatala atu i vaiaso taitasi ituaiga o maukeni eseese, poo ā itu e lelei ai lona faaaogāina, tofo, kukaina, lanu ma foliga (shape) e fua i ai le vaega (category) e tauva ai le ituaiga maukeni o loo e totōina.

E pei lava ona fai atu, o le ki, o le lelei o le tapenaina o le palapala. Afai na o maukeni o le a totō i lou togalaau i lenei tausaga, e tatau ona tele ni compost i le nofoaga tonu o le a totō sa‘o i ai fatu maukeni.

Totō tailua fatu i le pu e tasi le inisi le va. E lua mita e va ai e fua i le tele o le avanoa o loo fia faaaogā.

A ola, faasao le tasi o loo ola malosi o le pea lua lea, ae se‘i ese le laau vaivai (weak) pe a tailima pe ono lau. Fui le palapala i aso uma. Lūlū se (slug pellet) maunu gaupapa i autafa o le nofoaga o totō ai fatu, poo soo se faamiliga faato‘ā totō.

E maua i Garden Centres maunu na o loo tusi ai ata o gaupapa ma sisi i tua o le pepa. Na o le po e feoai ai gaupapa ma sisi e ‘aia lau o laau, ae lē feoai i le ao. O le Blitzern le brand taatele o maunu na o loo faatau i fale laau. O le isi togafiti, e puipui ai laau fou faato‘ā feosofi lau fou mai gaupapa, o le faaaogā o fagupa‘u kilia. Tipi ese le pito i lalo o le itu lapoa, tatala ese le tapuni o le pu laitiiti ona faapulou ai lea o luga o fatu na totō.

Mo i latou o lesitala i le tauvaga maukeni, e tatau ona pue sou ata i autafa o lau maukeni i le taimi ua amata ai ona ola ma fua.

O le a faalauiloa i le Samoa Times i vaiaso a o faagasolo le tauvaga. Faafesootai mai le ofisa ona malaga atu lea o se sui o le nusipepa e pue lou ata.

E 120 aso e ola ma matua ai le maukeni. O le ala lena o le amata o le tauvaga ia Novema ae faaiu i le vaiaso mulimuli o Fepuari 2013 ma faamasino ai loa.

O loo iai faailoga o le a saunia lelei mo lenei tauvaga. Tatou toe feiloai i le vaiaso fou i le alofa o le Atua. O le fatu e pa‘ū i le eleele lelei, e ola lauusiusi ma fuatele mai. O le tatalo: Ia e LIMA OLA.

Good luck, Have fun, and Happy Digging!