Vaevae eleele o Vaiusu

 Le malumalu ua iloagofie ai le afioaga o Vaiusu ma lona maota fono
Le malumalu ua iloagofie ai le afioaga o Vaiusu ma lona maota fono

“Ua uma le fono ale afioaga o Vaiusu, ile Aso Toonai, 3 Setema 2016, ma ua tonu ai nei le faaiuga ole a vaelua tutusa lava fanua 100 eka oloo taoto nei i gauta.” E lei iai lava se tau mafaufau ole Tuua o Vaiusu, le tofa a Ulugia Aukuso, ini faamatalaga ina ua fesiligia ele Tusitala, ise faaiuga ole fono a lona nuu ile faaiuga ole vaiaso.

“Ole fanua atoa, ua uma ona faia lona faaiuga faafaamasinoga talu mai le 2012.  Ole fanua lea o Falemauga poo Sineva ua faamaonia ai le 100 eka tele pe itiiti. Ua finagalo le nuu ole a fua le fanua, e pei ona taoto ai le faaiuga. Ole aso 13 ole masina lenei, Setema e faatino ai le fua vaeluaina ole fanua. Ma ole a fua le 50 eka mo Seiuli, 50 eka mo Ulugia.”

Faapefea ona tufa le 50 Eka

Ua faamauina faaletulafono, ole aiga Sa Ulugiā e fā ona Foaifale. Na saunoa ai Ulugia Aukuso, “Ioe e fā foaifale o lenei aiga, peitai, ua matou malilie e ta‘i 12 male kuata eka ale foaifale, e ui ina e lata ile 500 suafa ole Ulugia o iai nei.”

“O foaifale nei e fā e aofia ai 1. Ulugia Taualaimuamua lea oute saofai ai. 2. Ulugia Aitilotilo oloo saofai mai ai Ulugia Tovio. 3. Ulugia Maluseu oloo saofai mai ai Ulugia Toese. 4. Ulugia Tamate oloo saofai mai ai Ulugia Mata‘u.”

“Ole isi 50 Eka mole aiga Sa Seiulī, e faitalia foi latou male tufatufaina ole latou fanua. Ae ole matou lena fuafuaga ale aiga sa Ulugiā. Ua uma foi ona fai le tonu mole fuafanua, ole a galue ai le susuga ia Piki Tuala.”

Manatua le Alofa

E ui ua uma ona faama‘oti mai le tufaina o eleele nei, ile uma ane ai ole fono ale nuu,  ae na manatua vave ai lava ese tasi matai ole afioaga, o taofia ele Tusitala lona suafa, le alolofa o alo ma tamafanau a Vaigaga oloo nonofo i Ausetalia.

Sa tele so latou sao ile tau faaumaina ole aitalafu ole faleaoga tulagalua o iai nei. Na maua lava seleni ma totogi sa‘o mai lava i Ausetalia aitalafu na iai i faletupe.

“Sa alu ai le sailigatupe ale nuu i Ausetalia, sa faitasi le pemita ae saili le pasese ole tagata ma toe totogi iai mulimuli. Pau o lea, talosia ae e manatua le alofa,” ole tuu mumusu lea ale matai ole afioaga ile Tusitala. E foliga mai ole finagalo ole matai ole nuu, e tatau ona maua ni fanua o tagata ole nuu oloo aumau i fafo, sa fesoasoani mai e totogi le aitalafu ole faleaoga.

Leai se tala e faaaogā fanua o Vaiusu

“E oo mai nei e leai se tala ale matou nuu ua faia male malo e uiga ile faaaogāina o fanua o Vaiusu ise atinae ale malo e pei ona salalau ai tala ole uafu e faia i gatai atu. Ile fono lava lea ale nuu ile Aso Toonai, na tau faaata atu ai ese tasi o matai ole nuu e iai le tomai faapitoa ile gataifale le mataupu lena, peitai na fautuaina e taatia.” Ae ole finagalo tutasi lava ia o Ulugia Aukuso mole taimi nei, “Oute puipui i fanua na ola mai ai, ma e lē vave foi se tali ale matou nuu. Na ona lagi lava, ae lei talanoaina.”

Talitonu Ulugia o mataupu faapea e ao lava ona iai se silafia ole latou nuu, “aua e lē faapea a oso mai a latou taavale mai le aualatele e o ise uafu poo le gataifale, e oso i luga ole ‘ea. E uia o matou fanua.”

Saunoa le tasi o suafa ole afioaga, ole olataga lea o isi aiga, ole tugane male ipo. E fia tilotilo foi latou ile sami.

Tusa lava pe ua manuia le nuu ile 100 eka ole a vaevae nei, e tatau lava ona maua se feiloaiga ale nuu male malo ini atinae e aafia ai le tamaoaiga o lenei nuu. Peitai oloo faamauina pea saunoaga ale alii Palemia, o nisi na o miti ale malo, i ana fuafuaga faataatitia alualu mamao.