Tumau le Pule a Matai ma Suli i Eleele Faaleaganuu

O lipoti ua salalau i le lalolagi ma ua logo a ma logo i foi i ai le faafofoga ma le silasila a le atunuu, e faatatau i le faamatuuina atu o eleele faaleaganuu mo ni atinae tau pisinisi, o lea ua tali mai le Faletupe o Atinae o Asia, le Asian Development Bank, ma faamanino mai, e lē aveesea le pule a tagata Samoa mai lo latou tofi o eleele.

O lea faatoa masaa mai i fafo se faamatalaga mai le faletupe, talu ona malosi mai se finauga mai ni finagalo tetee ua latou finauina e lē o lava le silafia o le atunuu i le fuafuaga a le Malo, o le a lisi atu ai o latou eleele faaleaganuu.

Faaalia e le faletupe, o le fuafuaga lenei e faatoa faamautu ai se lisi, pe a ausia se malie a tagata tonu e faasino i ai le pule o se fanua. Ua faamanino mai foi e le faletupe, o loo sosolo le fuafuaga tau i le atinae lenei mo Samoa e tusa o aiaiga o le Faavae o le Malo Tutoatasi, e lē mafai ona faatauina ni fanua faaleaganuu.

O le lisiina o eleele nei o le atunuu ua mae‘a ona iai le tulafono ua faatagaina ai, e ala i le maua o le ioega a i latou e faasino i ai se fanua o le a lisi mo se pisinisi.

Ua faamanino foi faletupe o atinae o Asia i se lipoti a le leitio faavaomalo a Niu Sila, afai e iai se tulaga o le a faaono faaaogā ai le fanua mo le faamaonia o se aitalafu poo se nonogatupe, e tāpā foi le finagalo o i latou uma aemaise le aiga e faasino tonu iai se eleele faaleaganuu.

O le finagalo o le Malo e lē suia aiaiga o le faavae e faasino i le pule e umia ai fanua faaleaganuu, ua ogatasi ma le finagalo o le faletupe. O le mataupu lenei o loo finau ai nisi, e tatau ona iai ma se leo o tagata Samoa o loo aumau ma nonofo i fafo. Peitai o le finagalo o nisi sa fesiligia, na latou faapea mai ai, e lē sa‘o lea tulaga.

“O tagata o loo nonofo i Samoa e faia le faaiuga o se mataupu ae fai mea faalogo i ai i latou o ‘ai tau malele”. O le finagalo lea o se tasi o matai. Peitai o le tasi lagona ua faapea mai, afai o suli e faasino i ai se matai ma eleele, o lona uiga e tutusa le aiā faasuli a ē o loo nonofo i Samoa ma ē o loo alala i fafo.

O se tasi lea o finauga e iai le talitonuga e tatau ona taoto lelei i se aiaiga faaletulafono, e faasino i meatotino e pei o eleele tau Samoa, ina ia leai se faafinauga e aliali mai ai, ma avea ma to‘a o se fuafuaga e faamatuu atu ni eleele faaleaganuu mo se lisi auā se pisinisi tele o le a faatuina ai.

O le tasi itu tāua e tatau ona manino, pe o le ioega a le matai Sa‘o e sili ona tāua i le faamatuuina atu o se lisi, pe o le ioega a matai ma suli o se auaiga e manaomia.