Tofia Tuimalealiifano ae ole a le le isi lasaga mo Tupua Tamasese

Afioga Tauimalealiifano Vaaleto’a II
Afioga Tauimalealiifano Vaaleto’a II

E oo mai ile taimi nei e leai se finagalo faalauaitele ole afioga ia Tuimalealiifano ua faaalia e tusa ai ole filifilia o ia ile tofiga Ao ole Malo o Samoa, e pei ona faalauiloa aloaia mai ele Palemia ile vaiaso na tea nei, ona o lona agaga faaaloalo ile Afioga ile Tui Atua oloo nofoia nei le nofoa.

Peitai, oloo tālia foi se finagalo ole afioga ile Tui Atua oloo tauaveina nei le tofiga Ao ole Malo ise isi laasaga ole a agai iai lana afioga, pe a tuua le nofoa ole Ao ole Malo e pei ona ia nofoia ile sefulu tausaga ua tuanai.

Taoto ia le va tapuia ma le va nonofo o Tama Aiga, ole ala o’o ua taoto e le tau mamateina, ae o siomaga ole faiga filifiliga ale HRPP lea na tofia ai le afioga ia Tuimalealiifano mo le isi lima tausaga ile tofiga Ao ole Malo, ua lē ese ma le lulu e lele ae valoia e iao. E mulimuli nei fai le filifiliga ae ua leva ona laumanu‘ia le suiga ole a tulai mai.

Saunoa le alii Palemia, ole a tumau pea le naunau ole afioga ile Tui Atua e fia tautua mo Samoa, peitai, na‘o Tui Atua lava oloo silafia lena mea. Afai na valoia le suia ole Ao ole Malo, e pei ona tulai mai nei, o lona uiga ua leva foi ona silafia e Tui Atua Tupua Tamasese Efi le isi laasaga ole a agai iai pe a tuu aloaia atu le tofiga ile afioga ia Tuimalealiifano.  Ole ā lea laasaga?

Ile 27 tausaga o seei ile nofoa ole tofiga ole sui ole Fono a Sui Tofia poo le Sui Ao ole Malo, le afioga ile Tui Aana Tuimalealiifano Vaaleto‘a Sualauvi II, ma lana Masiofo le afioga Faumausili Leinafo Tuimalealiifano, o lea ua filifilia ele Palemene e ala ile faaiuga ole palota ale vaega faaupufai ole HRPP, e see atu ile tofiga ole Ao Mamalu ole Malo mo le lima tausaga.

O lea foi faatoa pale le Tui Aana ile tofiga maualuga talu ona tutoatasi Samoa ile 1962. Ole afioga Tui Aana Tuimalealiifano Suatipatipa II ua tuumalo sa seei ile tofiga Sui ole Fono a Sui Tofia ile taimi na tutoatasi ai le atunuu ma na tuumalo oloo ia seei ai lava ile tofiga. O lea la faatoa oo ile Nofoalii ole tofiga Ao ole Malo le suafa Tui Aana Tuimalealiifano.

Na maua le avanoa e feiloai atu ai ile Tui Aana i lona ofisa ile Maota ole Malo ile eleele fou, ma sa faaalia lona faafetai ile Malo ona ua afea lona tagata ise finagalo mo lenei taimi e see atu ai e avea ma Ao Mamalu ole Malo.

Sa lei finagalo o ia e aumai sona finagalo e tusa ole filifiliga, ona e faaaloalo ile afioga ile Tui Atua Tupua Tamasese Efi ma le Masiofo o Filifilia oloo seei ile tofiga, ae ua ia faailoa ole a maua sona finagalo pe a mae‘a ona faatino le Tautoga mo lona tofiga ua filifilia iai ele Malo.

Ole paeaiga ua mavae ale Palemene na teuteu ai le Faavae ole atunuu ma tuu atu ai le filifiliga ole Ao ole Malo ile vaega faaupufai oloo tumalo. Ole filifiliga muamua lenei ua faaaogā ai teuteuga ole Faavae lea sa fono ai le Faafaletui ole HRPP ile afiafi ole Aso Lua ua mavae.

Na faaalia ele Faipule o Falelatai ma Samatau le afioga Taefu Lemi, lona faafetaia ole faafaletui ma le faigapalota na saili ai se Ao ole Malo ona e ui sa faigata le filifiliga, ae na alualu taunuu le finagalo ole HRPP ile manumalo ole Tui Aana Tuimalealiifano Vaaletoa Sualauvi II i palota e 23, ae 15 na maua ele afioga ile Tui Atua Tupua Tamasese Efi.

Na saunoa faafetai le afioga ile Palemia susuga Tuilaepa Lupesoliai Sailele Malielegaoi ile afioga ile Tama Aiga le Tui Atua ona o tausaga e sefulu sa tulai mai ai e taitaia le atunuu i lana nofoaiga ile tofi Ao ole Malo.

Faaalia ele Palemia e iai lona talitonuga oloo naunau pea le Tui Atua e fia tautua ile atunuu ma atonu ole a iai se isi auaunaga ole a talafeagai mo ia ile lumanai.

Ole filifilia ole Tui Aana na saunoa le Palemia ma ia momoli le faafetai ile tele o tausaga sa tautua ai ile tofiga Sui ole Fono a Sui Tofia.

Ole aso 25 oloo fuafua le Malo e faatauto ai le Ao ole Malo ua filifilia ma lana Masiofo. Ole tausaga e 1977 na faaee ai le papa ole suafa Tui Aana Tuimalealiifano ile Ao Mamalu ole Malo ua filifilia.

Silasila i talaaga o tautua ale afioga Tuimalealiifano Vaaletoa Sualauvi II ma lana Masiofo afioga Faamausili Leinafo Tuimalealiifano:

1977  Faaee iai le suafa Tuimalealiifano, ole Tama Aiga.

Aso Fanau: 29 Aperila 1947

SOIFUA A‘OA‘OINA

Education: Kolisi o Samoa

Tertiary: Iunivesite o Ausetalia (ANU)

Kolisi Faafaifeau i Malua

FAAILOGA

• Bachelor of Laws (LLB) – Australian National University (ANU), Australia

• Certificate and Diploma in Theological Studies, Bible School, Malua Theological College, Samoa

EKALESIA

EFKS Lay Preacher and Deacon of Congregational Christian Church Samoa

• Sa avea ma Tiakono Toeaina Pulega Aana

• Avea ma Loia ale ekalesia EFKS

• Sa avea ma Komesina o Eleele ale EFKS

  Sui o Aana ile Komiti ole Tupe ale EFKS

SOIFUA GALUE

• Faiaoga

• Galue ile Matagaluega o Leoleo (3 tausaga)

• Galue ose Loia Sinia ofisa ole Loia Sili

• Galue ose Loia ile Faamasinoga Maualuga a Samoa

• Sui ole Fono a Sui Tofia

FAALAPOTOPOTOGA

• Sa avea ma sui ole Koluse mumu a Samoa

• Sa avea ma sui ole Kalapu ale Liona i Samoa

• Uluai Peresitene ole Asosi a Leoleo

• Sui ole Sosaiete a Loia o Samoa

Saunoaga ale Afioga ile Palemia, Susuga Tuilaepa Sailele Malielegaoi – Paeaiga ale Palemene

O paia lava ia faasino i aiga ma latou tama, o tama foi ma o latou aiga tainane le usoga a Tumua ma Puleono i Salafai. Ae ā le faafogafoga tapuai mai ole Kovana Sili ma le faigamalo a Tutuila ma le Motu Sa.

O mamalu lava auā le Faleagafulu ma le Nofo a Maopu Faatui ma Tootoo ma upu ile Manu‘a Tele. Ae matua lava le tuu ile faanonogamanu i auauna ale Atua oloo tapuaia o tatou faiva.

Ile tofia ai ole Afioga ile Tui Aana e avea ma Ao o lo tatou Malo, ole isi lenei taeao fou i upufai ole Malo Tutoatasi o Samoa ma ona talatuu.

E avea a‘u ma sui ole Maota lenei, e momoli ai le faamalo ile Afioga ia Tuimalealiifano Vaaleto‘a e tusa ai ma lona valaauina.

Sa ia galue ile Malo e avea ose alii mamalu ole Malo, ose alii Loia foi faauuina, mulimuli ane ai na tofia ai ile tofiga mamalu ole Sui Tofia mo le silia ile 20 tausaga.

Ile filifilia ai ole Ao ole Malo, ina ua tuumalo Malietoa Tanumafili II ile tausaga 2007, sa iai lava le suafa Tuimalealiifano ile faiga filifiliga faalua ole Ao ole Malo ile 2007 ma le 2012.

Ae peitai e lei faamanuiaina. Ole finagalo lena ole Atua ete onosai. Ete lei saunia i lena taimi mo le tofiga ole Ao Mamalu.

Ole talitonuga maumauai lena ole Palemene lenei, o tofiga uma e mai le Atua. O lea na ia onosai ai pea ma faaauau lana tautua ile fono a sui tofia.

E faalua ona agai pea le maota lenei e tofia le Afioga ile Tui Atua e avea ma Ao ole Malo o Samoa ma e faaiuina le tofiga oloo iai nei, ile aso 25 ole masina lenei.

O lenei ua valaau le Atua e ala ile musumusuga lilo i sui Usufono ole Fono Aoao Faitulafono ma la latou foi faiga filifiliga faale Vaega Faaupufai, ale Vaega lenei e Puipuia Aiā Tatau a Tagata e faapei ona aiaia ai i lalo ole Faavae.

Oute faamalo foi ile Afioga ile Tui Atua lau afioga Tupua Tamasese Efi e tusa ai ma lou tauaveina ole tofiga ole Ao ole Malo i lenei 10 tausaga. Sa faatino ai e lau Afioga lou tofiga i tulaga mamalu ma le taualoa.

Oloo mautinoa le iai pea ole agaga ole naunautai i lau afioga mo le tautua pea i lo tatou atunuu i soo se avanoa. Faamalo le tauatai. Faafetai le tautua Malo.

E le tau laeia foi le maa osofia ile tele o tausaga o lou soifua sa e galue ai mo le Malo o Samoa i tulaga tofi mamalu uma lava o lo tatou Malo. Faipule, Palemia ole Malo, Sui Tofia, Ao Mamalu o lo tatou Malo.

Na ole Atua nate taui ile atoatoa lau tautua faaloaloa mo lou Malo ma lou atunuu o Samoa.

Ole filifiliga ole Ao Mamalu, sa faatino lava i faiga masani faatemokarasi. E le ose filifiliga na faigofie lona faatautaiga. Mo se atunuu laitiiti toagaogao ae ua fesauai gafa o aiga. Leitioa fatu se taofi o Samoa ole aiga.

Ole lagona na tupu a‘e ile faiga filifiliga lenei, e iai isi auala silisili taugamalie e ao foi ona tagofia e lo tatou Malo e faatino ai suiga o tofiga ile lumanai. E tapena mamao iai i latou ua tofia ma talia gofie ai foi ni suiga o tofi ua tatau ma talafeagai faaletulafono.

O isi ia o teuteuga lelei o a tatou tulafono e atili maua ai le nofo lelei ma le agaga ole feoeoeai o taitai o Samoa.

I a sagai ane ai ole tai i lau afioga ile Tui Aana. Ia faaosofia moegaluaga ma utupūpūina fulu ole segaula. Maua le tofa ma le soifua lelei e faatino ai tiute ua faaee atu i ou tau‘au.

A‘o upu taiala a lo tatou Alii, o lē ua taitai, tautua. O lē foi ua muamua, mulimuli. O ou māmā na. Faamanuia le Atua i lou valaauina.

Lau afioga ile Fofoga Fetalai pe a mae‘a se faaiuga foi ile aso tonu e faia ai le faatautoga, ona faapena foi lea ona fofogaina le mamalu ole Maota mo le faamoemoe ise aso oi luma.

Soifua ma ia manuia.