Taumafai lava le tulafono mo puipuiga o Fanau

Fuimapoao Beth Onosemo Tuilaepa Ofisa Sili o le  Matagaluega tulimanu i le itu taumatau laei mumu pa’epa’e
Fuimapoao Beth Onosemo Tuilaepa Ofisa Sili o le Matagaluega tulimanu i le itu taumatau laei mumu pa’epa’e

Ua faaalia ele Ofisa Sili ole Matagaluega o Mataupu tau Tina ma Tamaitai i Samoa le afioga Fuimapoao,  e oo atu ile faaiuga ole tausaga lenei ua tatau ona tulai mai le faamalosia ole tulafono o puipuiga o fanau e pei ona taatia ai i luma ole Palemene mole pasia.

Ose tasi lenei o galuega ua feagai male Matagaluega faatasi ai ma ana paaga ina ia saga unaia le puipuiga o fanau mai i sauaga ma isi auala ua ta‘ua o solitulafono ua faia faasaga i lea vaega toatele ole faitau aofai o Samoa.

Ole vaiaso na tea nei na faalauiloa ma ai se lipoti mai le Vaega o Malo Aufaatasi oloo nafa male feagaiga faavaomalo mole unaiga o aiātatau a fanau (Convention on the Rights of the Child) poo le CRC e pei ona silafia ai ele toatele ma o lea lipoti ua aumai ai ni fautuaga i mataupu ole feagaiga elē o ausia lava e Samoa. E aofia i ia fautuaga le taumafai o Samoa ina ia matuā faamalosia le tapu ile tafasi o fanau.

Ole siitia ole tausaga e mafai ai ona molia le tamaitiiti ile tulafono ile 10 male taofia ole toe faatau ele fanau o oloa i nofoaga faitele aemaise ile taulaga e pei ona vaaia pea. E sau tonu lea fautuaga o fai foi faatalatalanoaga ole mataupu lea ole faatau oloa o fanau.

Ole isi tuutuuga ole Feagaiga lenei ua faamalosia ai nei le aooga fua o fanau ale atunuu mai ile 5 tausaga le matutua ile 14. Ua lua nei tausaga talu ona sii i luga lea aiaiga ile 17 tausaga le matutua ona o lea foi ua aooga fua ma fanau oloo i Vasega 9, 10, ma le 11 i kolisi ile atunuu.

O lona uiga e toe lava o fanau ile Vasega 12 ma le Vasega 13 ia o loo totogi lava e mātua pili o a latou fanau ma a latou suega.

Ole faamalosia o lea vaega ole Feagaiga lenei ua matuā faasā ai foi fanau ona latou faatau oloa, peitai ole tulafono lenei e gata lava i taimi ole aoga ae a tuua aoga pe faia foi malologa o kuata, e pei ona masani ai ona toe foi lava lea ole toatele ole fanau e faatau oloa mo o latou aiga e tau lava ile po ma ole isi la lea taumafaiga ua unai nei e taofia ise teuteuga ole tulafono ua iai nei.

Ua tele suiga e pei ona ta‘ua e Fuimapoao Beth Onosemo Tuilaepa ua faia i lenei feagaiga ona ole taumafai lava e usitaia lenei maliega faavaomalo peitai e tuai lava ona vaaia suiga e pei ona sa masani ai ae o tulafono ua atia‘e nei ua mafai ona faamalosia ai loa le taofiga ma ole sauaina o fanau le isi lava mataupu faigata tele oloo taumafai pea le faamasinoga male matagaluega ma ana paaga e taofia pe faaitiitia foi.

Ole mau a Fuimapoao o faafitauli i fanau ose mataupu ua lē na ose matagaluega latou te vaaia ae ua faapea foi ona faamalosia le lagolagosua a paaga ale matagaluega aemaise i pulega a alii ma faipule, sa‘oao ma tamaitai, o Ekalesia, lotu ma isi vaega eseese ole nuu.

Faaalia ele tamaitai ofisa sili oloo ua iai foi fesoasoani mai i atunuu i fafo o paaga ale malo o Samoa ile taumafaiga e taofia sauaga nei faasaga i fanau ma faiga ua lē talafeagai male aiātatau a tamaiti ae o suiga ua fautuaina ai lava le tulai mai ole atunuu atoa mai i taitai o nuu e oo lava i tupulaga talavou.

Ua silia male 20 tausaga talu ona sainia ele malo o Samoa lenei feagaiga ma faamalosia ai loa e ala i tulafono.