Tatala se Kolisi fou i Manukau i le 2011

O le tausaga fou, 2011, o le a tuufaatasia ai nisi o aoga se lua o loo iai i Otara i le taimi nei ina ia avea ma Kolisi maualuga e tasi.

O le Clover Park Middle School ma le Te Whanau o Tupuranga, o le a tuufaatasia i le tausaga fou i le igoa, o le Kia Aroha College.

O lenei kolisi fou o le a iai ona vasega e faaaogā ai le gagana Maori, Samoa, Tonga ma le gagana Maori a le Atu Kuki, e amata mai i le Year 7 e oo i le Year 13.

Saunoa le tamaitai pule, Ann Milne, “O se polokalame matagofie lenei mo la tatou komiuniti, aemaise o lea ua tino mai le moemitiga ua leva ona moomoo i ai le toatele o nai mātua Pasefika, auā na oo mai lava le latou talosaga i le Board of Trustees i le 2007, ina ia saili ni auala e mafai ai e nai fanau matutua ona a‘oa‘oina a latou mataupu i le aoga i le gagana Peretania faatasi ai ma a latou lava gagana, i le faasolo atu i isi vasega pe a mavae le Year 10.”

O le Clover Park Middle School, na amata faavaeina i le 1981, o se intermediate school, ae o le tausaga e 1995 na avea ai ma middle school ina ua faaopoopo le Year 7 e oo i le Year 10.

O le Te Whanau o Tupuranga, na amata mai o se aoga e faaaogā ai ma le gagana Maori i ana mataupu, ma o le uluai secondary school lea i le atunuu ua amata ai lena polokalame mo le gagana Maori, i le 2006.

Mo le Kia Aroha College, e lua aoga o le a tuufaatasia i totonu o lona faatulagaga fou.

O nei aoga uma e lua o le a mafai ai e fanau ona a‘oa‘oina mataupu, ia latou lava gagana faatasi ai ma le gagana Peretania.

E faaauau pea ona avea le Te Whanau o Tupuranga ma autū o a‘oa‘oga i le gagana Maori.

O le Clover Park Middle School o le a suia lona igoa i le Fanau Pasifika, auā o le a faaautu i ai a‘oa‘oga i le gagana Samoa, Tonga, ma le Atu Kuki.

O Kia Aroha College, ua na o le pau lea o le secondary school a le malo i Manukau, e mafai ona faaaooga ai tamaiti e amata mai le Year 7, ma e na o le pau foi lea o le secondary school i totonu o le atunuu, e faaaogā uma ai le gagana Maori ma gagana a isi motu o le Pasefika i le a‘oa‘oina o a latou mataupu.

O se manaoga e iai i le tele o atunuu, le moomia ona faaaofia vaega o tu ma aganuu eseese i totonu o polokalame tau a‘oa‘oga, ma ua faapena foi la ona taatele lenei manaoga i Niu Sila, aemaise talu ai nei, sa tuufaatasia ai e le Matagaluega o Aoga se polokalame i le atunuu aoao, ina ia tapu‘e ai i totonu o aoga tomai o ni taitai e malamalama ia latou tu ma aganuu, ma atagia atu i le faatinoga o a latou taitaiga.

Peitai e mātauina le faaitiitia o le aofai o fanau o loo a‘oa‘oina gagana a le Pasefika, e pei ona mataulia, e na o le 5 secondary schools i totonu o le atunuu o loo iai ni avanoa e ono a‘oa‘oina ai se gagana a le Pasefika, e avea o se isi mataupu e ese mai.

O le itu e maofa ai, ona e aunoa ma se aoga faapea o iai i Manukau, ae semanū o Aukilani i Saute o loo sili ona toatele ai fanau aoga a le Pasefika.

O se mataupu ogaoga le amata ona mou atu le malamalama o fanau Pasefika ia latou lava gagana, aemaise o loo faasolo lava ina toatele o loo fananau a‘e lava i Niu Sila.

Peitai ina ua iloiloina e le Matagaluega o Aoga polokalame faataatitia o galuega a aoga taitasi (Education Review Office) mo le 2010, na matagofie ese ai le lipoti mo le Clover Park Middle School, ona o le mataina o le faatulagaga o a latou polokalame faaleaoaoga.

E latou te taulai ina ia mafai ia latou polokalame ona tulai mai ai se tamaititi e faaigoa e le aoga o le “the warrior scholar”, lona uiga o se tamaititi aoga e matuā malamalama lelei ma na te iloa foi faaaogā lona malamalamaga ua iai i lana aganuu, lana gagana, o ana measina e faatāua ma ona talitonuga, ina ia ausia ai ni ona tomai e maua.”

O le tapenaina o fanau talavou ina ia lava saunia i latou ia latou lava gagana ma o latou faasinomaga, faatasi ai ma le tulaga manuia ia latou a‘oa‘oga, o inā o loo taulai i ai polokalame a nei aoga uma e lua i le taimi nei, ma o le a faaauau pea ona avea ma taulaiga a le kolisi fou, a le Kia Aroha College.

O le aso 1 o Fepuari i le 2011, o le a amata ai lenei kolisi fou. O loo faagasolo nei le faauluina o fanau mo vasega uma i le tausaga fou, 2011.

E lē o faatulagaina ni vaipanoa e talia ai le faauluina o tamaiti, ae ua tatala le avanoa mo fanau uma e fia faaulu atu.

O le susuga Eliu Samuelu, o ia foi o loo faaulu i ai lenei vaega a le aoga, o loo mafai ona fesootai atu i ai mo nisi faamatalaga atili o lenei polokalame fou. (Imeli: eliu.samuelu@clover-park.school.nz)