“O le taimi lenei o le Tautua”…Palusalue

Le Faipule o Safata, Afioga Palusalue Faapo II
Le Faipule o Safata, Afioga Palusalue Faapo II

“O lenei faamoemoe i le Faigapalota e faalagolago lava i le musumusuga a le Alii ma o le upu moni lava i le tolusefulu tausaga o tulai mai le HRPP, e iai lo‘u talitonuga ua tatau ona iai se suiga, se‘i matou o atu foi matou ia ma le matou faiga faavae ma le anavatau lea ua iai, Ia Faamuamua a Tagata Lautele.”

“Ua tele mea lelei a le malo i fale tetele ua fai lea e mafuli i ai la latou atinae, ae iai lo matou talitonuga pe a tulai mai le Tautua, e sili ai mea matou te faia i lo mea la e fai.

“E lē gata i lea o le tele o tupe leiloloa ma faaaogā sese pe tusa ma le $100 miliona tala i faiga faatautala lea ua mafua ai lo matou tatalo i le atunuu, ia tuu mai lo latou faatuatuaga i le Tautua mo se suiga i le malo, ia matou ave le faamuamua i tagata o Samoa e aofia ai ma Samoa i atunuu mamao. O le tatalo i le Alii ia musuia agaga o tagata ia suia le malo.”

O se saunoaga lea a le Afioga i le Faipule o Safata, Palusalue Faapo II, o le Taitai o le Itu agai le Tautua Samoa, i se feiloaiga ma lona itumao i le EFKS Moorebank i Sini nei i le Aso Toonai talu ai.

Na matuā faatumulia lenei feiloaiga, e molimoli atu ai faamanuiaga ma upu faalaeiau a le mafutaga i Sini nei mo le Lupe Faalele. Na amatalia i se sauniga lotu sa taitaia e susuga i Faifeau ia Rev Iosefa Iuvale o le EFKS Doonside, faapea foi le susuga Rev Gafoa Faitua o le EFKS Penrith.

Na amata le polokalame i le itula e sefulu i le taeao ae taualuga i le itula e lua i le aoauli ma avea ma taimi e tauaao ai meaalofa masani e tauala atu i laulausiva ma foai auā le alofaiva o le afioga i le Faipule mai Samoa.

Na saunoa foi le Afioga Palusalue, “Ana leai lo outou Paia ma le mamalu o Samoa iinei i tupe lafo atu ua matuā telē le faaletonu o aiga. Ae a silasila i le aitalafu lea ua iai nei ua $1.2 Piliona ae o ai e totogia?

“E totogi e tagata lautele e ui ua siitia uma foi isi auaunaga e pei o tau o pepa saofai, pepa fanau, pepa falemai, e oo foi i taavale ia e avatu e laisene ua ova ma le 300% le siitaga Aisea? E mafua mai i le tau totogiina o le aitalafu lea 41.2 piliona.

“E fai fai oese le HRPP ae afaina ai le atunuu ma le Tautua. E tele foi le tautua a outou Samoa o loo aumau i atunuu i fafo. E silia ma $500 miliona tupe maua i tausaga taitasi mai lo tou alolofa atu i aiga.

“O le taui i lenei agalelei poo (remittances) o le pa puipui lea o tagatānuu o Samoa i atunuu i fafo mai le mafai ona palota e auala atu i ofisa Konesula ma Amepasa i Niu Sila, Amerika, Ausetalia ma isi atunuu.

“A tulai mai le Tautua o le a amanaia lo outou tautua atu mo Samoa ma tatala le palota o Samoa i atunuu mamao. O le a faatautaia se sailiga mo auala tatau ma lelei e fai ai lau palota mai soo se atunuu o e afio ai.

“O le a sefe ai foi le tupe e te tau lele atu ai i Samoa e fai lau lesitala ma toe lele atu e fai lau palota. O se faiga taugata tele, ae a tulai mai le Tautua o le a mafai ona outou palota i le isi faigapalota i le lumanai.

Na fesiligia foi le Taitai o le Tautua i se faaolatotoga mo nai tamā ma tina Penisiona. “O le isi foi lea vaega o le anavatau a matou, o le siitia o penisiona auā nai aiga vaivai. Ua tua nai aiga i le penisiona; ae tusa lava pe saunoa le Palemia ia Tuilaepa ua lava le penisiona, e matou te talitonu ua afu la latou tautua ma e tatau ona faaleleia a latou penisiona. O tupe o loo leiloloa i faiga faaalatua ma le sese matou te talitonu e tatau ona aumai e tului ai penisiona.” Saunoa Palusalue Faapo II, “e taua tele i le Tautua le tutusa o avanoa e maua e aiga i Falealupo ma Apia. Ae aua le faaituau Manū ia Tasi.”

“O le isi moliau ola o galuega a le HRPP i le taimi nei o le toatele o le fanau e faatau solo oloa i le tuneva o le po e lē aooga, tele au ‘aisi, gaoi ma le talepe fale, gaoi i totonu o falefaigaluega. O le fesili? e mafua aisea? O le tali ua fia maua se tupe.

“O le isi tulaga matuia o le sooga faaaogā sese o tupe e pei o le mataupu na faamavae ai le Minisita o Tupe e faitau miliona  ma e oo lava i lona ofisa na fausia i le SNPF na faamalolo loa leiloa atu ai ma lena tupe tele”.

Ua sauni foi le Tautua e puipui Samoa mai nei faiga faatautala pe a tulai mai. “E faatuina se Tribunal poo se itutino tutoatasi e mataituina ma sailia faiga lē tonu ia suesue ai faipule, minisita ma soo se tasi e i tofiga nei. E faapei lenei itutino o le ICAC i Ausetalia nei.

“E valuvalusia ai pea finagalo o le atunuu, e lē mafai ona faatino nei mea uma pe a lē palota ma faatāua mea sili mo Samoa.

O le umi o le iai o se faigamalo, o le avea ai foi lea o aseta ma tupe a le malo e faapei o a latou meatotino ua o tatou vaaia vevesi i atunuu mamao aemaise i Asia, Aikupito ma nisi.”

O le po o le Aso Sa na toe taliu atu ai le afioga i le Faipule i le mae‘a o lana faafetai tele i le maau ma le milomilosia a nai aiga, itumalo ma ekalesia na maau i le silia ma le $28,000 Ausetalia i le faamoemoe i Sini nei, lea sa talimalo ai le Afioga Opelu Fualau ma le aiga alii.