Faaulufale le Fale fou o Samoa i Magele

Afioga ile Palemia o Samoa, Rev Masunu Utumapu, male Miss Samoa NZ, Naomi Fruean
Afioga ile Palemia o Samoa, Rev Masunu Utumapu, male Miss Samoa NZ, Naomi Fruean

O se aso fiafia ma o se aso uigaese foi lea i totonu o le taulaga faatau o Magele ile taeao o le Aso Toonai ua mavae 30 o Iulai, ile tumutumu o atunuu na lolofi atu e molimauina le tatalaina aloaia o le Fale o Samoa e pei ona fausia ile taulaga faatau o Magele.

O tagata papae, o tagata mai isi atunuu ua laulaututu atu i auatafa o le maota ma matamata ile matagofie o le tu mai o le fale ina ua mae‘a ona fausia, ae o totonu ia o le maota ua lē mafai ona ofi ile toatele o tagata na auai, faapea foi i totonu o le faleie sa tatau auā le mamalu lautele o le atunuu.

O le susuga ia Tuilaepa Lupesoliai Sailele Malielegaoi ma nisi o le aufaigaluega ale fono na malaga mai Samoa, faapea sui o le kamupani o le UTOS, faatasi ai male Minisita o aoga ia Keneti Sio. Sa faapea foi ona molimauina ele Minisita o Tagata Atumotu o le Pasefika i Niu Sila le afioga ia Peseta Sam Lotu Iiga lea faamoemoe.

O le taitai o le vaega faaupufai a le Labour ia Andrew Little male faipule o le Itumalo Magele, le tofa ia Su‘a William Sio, o le afioga ile Hai Komesina o Samoa i Ueligitone le afioga ia Leasi Papalii Tommy Scanlan, o le aufaigaluega totofi ale Atua ma o latou faletua faapea faauluuluga o kamupani i Niu Sila, faatasi ai male loaloa o Samoa oloo i Aukilani ma Ueligitone sa tumutumu ai ile patipatia o le alofa o le Atua ina ua mae‘a le galuega.

O le taitai o le sauniga lotu o le afioga ia Father Michael Alipia Endermann, faatasi ai male toeaina ia Rev Leiite Setefano o le ekalesia PIPC Glen Eden. O le afioga ile Palemia, Susuga Tuilaepa Lupesoliai Sailele Malielegaoi o le lauga autu lea o le aso.

O soo se taimi e saunoa ai le Palemia o Samoa e fiafia ai tele o tatou tagata e fia faalogologo iai auā e mālie ana saunoaga, e faapea foi i lea aso, e fai mea pupuu ae mālie ana tala.

Saunoaga ale Palemia

“O le mae‘a fausia o tatou fale nei o le malo o Samoa i nofoaga nei poo eleele oloo tumutumu ai o tatou tagata, ose miti poo se fuafuaga alualu mamao foi ua sili ile luasefulu tausaga o taumafai, sa taumafai pea lava le malo e faatino i seleni ua mafai ona maua.

O le maota tuai o tatou i Ponsonby sa talefeagai lelei ma tatou i na tausaga ua mavae, a‘o feoma‘i ai le toatele o le tatou atunuu i Ponsonby, Grey Lynn ma isi nofoaga tu tuaoi, ina ua amata fausia fale tumau i eleele nei sa tu ai pa povi ma pa mamoe a palalagi, sa amata mai lava ile tausaga 1980 agai mai i luma, o iina na agai mai ai loa le toatele o tatou tagata ma nofoia eleele fou nei ile itu lea o Aukilani, ma avea ai loa le tatou ofisa i Ponsoby, e ui ua fai si mamao tele, mo femalagaiga ile itu lenei o Saute o Aukilani.

Ma o vaipanoa uma nei sa ou fealuai solo ai ma ou sue galuega labour ai i taimi o tuuaga o aoga, o aso ia ile fia ola male motu, male papagu faalēkoga faakamaiki aoga o nai aiga sa iai i na ona aso.

Na ou feiloai mai ai ile Council i faatalanoaga amata mo lenei faamoemoe iinei i Manukau, ile silia ile 20 tausaga talu ai. Ae fai mai le latou tonu, o le a tuuina mai e latou le 10 eka, e foai fua mai ae fai ele tatou malo se fale tele pe sili atu male selau miliona tala Niu Sila le tau, ae faaaogā uma e atunuu o le Pasefika, e avea ose Multi Cultural Centre e fai ai faaaliga a aganuu eseese iinei i Aukilani ae amo taotasi ai e tatou le tau.

Nisi o sui o le malo o Niu Sila faapea le aumalaga mai Samoa ma le mamalu o le auvalaaulia
Nisi o sui o le malo o Niu Sila faapea le aumalaga mai Samoa ma le mamalu o le auvalaaulia

Semanu lena taimi o iai le suafa matai foi lea e igoa ia Taatiamai, ia o le tali foi lena na tuu iai, Taatiamai, e pei e foliga mai o tatou o le atunuu foi lele oloo tafe ai le suasusu ma le meli, ile latou lea vaai i lena taimi.

Ae na ou toe manatunatu atu i fuafuaga ua faataatitia mai ele Manukau City Council, e matuā maoae le matatupu o le latou foi miti suavaia, e lē gata ile gau aano ai o tatou ae lē toe alu atu ai mase patea tinovale i Niu Sila nei e matamata ia tatou faataupati ma isi aiaiga kuava e maua ai nai seleni mo a tatou tagata i Samoa, ile faatau o latou niu, ma nai ili e tapili ai ile vevela.

Oute sau ile isi tausaga, ua tu le fale fou e pei e foliga ose vaa, o le fale na fau e latou mole Pasefika, auā ua fiu e tatali atu ise tatou tali, ona latou fauina loa lea o le fale telē e pei ona talanoa mai ai muamua.

Ona aluai aluai lea, ona maua lea ole tatou ‘afa eka ile nofoaga e lē mamao lava ma Magele, ae oo ane ile taimi o le a faamautu ai pepa mo le fanua, ae maua mai ai foi male isi sā, e sā ona fau ai se ofisa, ona faapena foi lea ona toe sailiili le tatou ofisa o le Konesula iinei mo se isi fanua, ae o le taimi tonu lea ua tulai mai le afioga ia Tauaaletoa Len Brown e avea ma pulenuu o le aai o Manukau.

Ae mālie le saunoaga ale Palemia fai mai, o le matai o le nuu o Lepa, ma o le taitaifono foi o le Council i Manukau, ma lana aufono toatele, ae pei e fulisia i nisi o tamalii e amiotonu toe faitonu lelei o le tatou atunuu, ma ua atili ai ona faigofie.

I luga lava o le latou faautautaga tatau male faia o faaiuga tatau, o tonu male sa‘o, na latou ioeina ai e matuā tatau ma onomea ma sa‘o lelei ma talafeagai le tuu mai ile malo o Samoa o le nofoaga e fau ai le tatou ofisa o le Konesula.

Ose nofoaga na o laau sa tutū lē aogā ai ma faatiga fofoga i tagata femalagaa‘i. Ua iai foi male fale ua fausia ai le maota o le tatou Konesula faapea foi le maota o le Komesina o Fefaataua‘iga, o mea totino ia a le tatou malo sa faatino ma faamautu nei gaioiga a‘o lei tulai mai suiga tetele o le faalauteleina o le itumalo o Manukau i lalo o le faamalu o le Auckland Authority, lea ua toe tofia ai foi Tauaaletoa Len Brown o le pulenuu o Aukilani, o faamanuiaga ia ona o le faimea lelei o le tatou atunuu.

A silasila ile fausaga o le falesamoa lenei, masalo o le falesamoa aupito sili ona malosi lea male aulelei ona foliga, o le afolau, e utu poto fā, ma ose vaaiga foi tatou te taufai mitamita uma ai, ile tatou va tapuia, faatasi ai ma tatou uso mai le Pasefika, ma o le a faatupu manatu ai foi ia latou atinae faapea foi i o latou atunuu.

O le faafetai ale afioga ile Palemia ile Konesula o Samoa ia Faolotoi Reupena Pogi ma lana komiti faafoe, ona oi latou lava sa lafo mai iai le faatuatuaga ale malo, ile anoano ma le tele o feuiaiga male lavelave o le galuega ile tulaga o tulafono felavasa‘i a Niu Sila, e tatau ona matuā faautagia, atoa ai ma fesuia‘iga faavavevave e moomia ai ona fai o tonu e tatau ona fai ma talafeagai.

Taimi na susue ai e le afioga le Palemia o Samoa le maa faamantu Tuilaepa Sailele Malielegaoi
Taimi na susue ai e le afioga le Palemia o Samoa le maa faamantu Tuilaepa Sailele Malielegaoi

Ma e sili atu ona malamalama i latou oloo taumalae i tulaga tonu, e iloa vave ai suiga ua tatau ona faaaogā ai le faautautaga tatau. Pe ana lē seanoa le mataalia oi latou nei o taufalemau filifilia ale tatou malo, semanu e tele faafitauli lē maalofia e ono tulai mai. Ma o lea foi ua iai talosaga e tele, mole faaaogāina o le fale, ma e lē taumate o le a maua ai seleni mole tausia faaauau o le fale ina ia tumau ai pea foliga aulelei.

Ose fautuaga lelei tele sa tuuina atu ile tatou malo ina ua oo ile taimi e teuteu ai le fale ina ia foliga ile fale Samoa e fau i ‘afa, ma o lea sa tuuina atu ai le fautuaga ale Konesula e sailia mai ni tagata e omai e faaaogā le tomai iinei ile fafauina o ‘afa o le fale, ma o lea sa auina faapitoa mai ai loa toeaiina e toatolu.

Saunoa le Palemia, ose galuega e faigofie, semanu e vave uma. Oute iloa e tasi le vaiaso e fai ai ae uma, ae o le faalavelave, e tele le lavelave o le tulafono mole puipuiga, ua taofiofi ai ma toeaiina ua masani ile pe‘a i luga o ivivi ma taupeupe ai ma fafau latou ‘afa, ae ua fefefe ai ma konekarate iinei e lē masani, ne‘i te‘i ua pauu ifo gaugau vae ona totogi ai lea oni tupe pe faasala foi ile tulafono, ae ua masani ai lava tatou ile taupe limatasi lava ma fafau ‘afa i fausaga e pei ona iai le fale. O le tau atoa o le fale e sefulu tolu miliona tala Samoa….O le tou fale lenei!!!”

Na faamanino foi ile saunoaga ale Palemia i tagata Samoa sa auai i lea faamoemoe, o le fale lenei o le fale mo outou oloo alala ma papao i Aukilani, e tou te faaaogā lelei mo fesoasoani sa masani ona outou autovaa mamao atu ai i Ponsonby. Ma sa faaali le agaga fiafia o tagata ile pati ma le feei i lea saunoaga ma‘oti a le Palemia.

Saunoaga ale Minisita mo Tagata Atumotu

Afioga Peseta Sam Lotu Iiga

O le aso lenei ua atofaina ele Atua e maimoa ai ile alofa o le Atua ia Samoa, auā o lea ua taunuu le faamoemoe sa fau ao fau po, ua mae‘a lenei galuega fita.

Ma ua faaeaea ai le saili malo o Samoa, ma ose mitamitaga lea ia te ia, o le fua mai ose nofoaga mautu male matagofie e taula ai galuega uma faavaomalo, ma faapine ai le sootaga mafana ale malo o Samoa male malo o Niu Sila nei.

Ose faigauo sa fau ile tofa mamao male faautaga loloto, ose faigauo foi sa fau i aga faaaloalo ma talitonuga faale-Atua. A ou manatu i o tatou tuaa sa latou tauasa i ogasami loloto ona o le saili manuia mo aiga, ona ou manatua ai lea o le mau a lē ua fai i lagi, ia tautuana ma oe le tofi, le tofi e tautua ai aiga, o le tofi e iloa ai lou faasinomaga male tofi ete faaeaea ai Samoa.

O le tofi foi lea o le a sufi ai ma faapaia ai lenei maota fou, ma o le avanoa foi lea e faamanatu ai ia i latou sa fananau i Niu Sila le tāua o le faasamoa, e avea lea ma taiala ile latou folauga i Aotearoa mose manuia lautele mo a taeao.

Saunoaga a le Palemia o Samoa Tuilaepa Lupesoliai Sailelemalielegaoi
Saunoaga a le Palemia o Samoa Tuilaepa Lupesoliai Sailelemalielegaoi

O Samoa o se atunuu e saili malo, o tulimanu uma foi o le lalolagi lenei, o Samoa e saili malo ai, auā tatou te tausisi ile aganuu male aga i fanua, tatou te faatuatua foi ile Atua, ma faamuamua le aiga ma le ola tautua, auā fai mai e lē o le fale ae o le anofale.”

Na mae‘a le sauniga ona agai atu lea o le Palemia ia Tuilaepa Lupesoliai Sailele Malielegaoi mole susueina o le maa faamanatu oloo ile va o fale e lua ale malo, ona sisiina ai lea o fu‘a o malo e lua o Niu Sila ma Samoa.

O le fu‘a a Niu Sila sa sisiina ele afioga ile faipule o Magele ia Su‘a William Sio a‘o lagiina le vii o le fu‘a ele aoga maualuga a Mt Roskill; o le fu‘a a Samoa sa sisiina lea ele Hai Komesina o Samoa i Ueligitone ia Leasi Papalii Tommy Scanlan a‘o usuina le vii o le fu‘a ale atunuu ele kolisi o Magele.

Na taualuga polokalame o le aso ile taumafataga māmā na saunia ele Ekalesia Metotisi a Manukau ma faaiu ai i faafiafiaga ale aoga maualuga a Mt Roskill male kolisi o Magele.

E lei tuua faapoevaga le mafutaga ale atunuu i lea aso e pei ona masani ai Samoa i ana polokalame faapenei, o lea sa avea ai loa le faipule o Magele ia Su‘a William Sio ma fofoga molimoli o le mamalu o le auvalaaulia e tali faafetai ile fofoga ole aso le afioga ia Toalepai Lui Tautolo aemaise o le afioga ile Konesula o Samoa e tusa ai ma tapenaga matagofie ua maualuga ma ulimasao ai le faamoemoe o Samoa i Aotearoa.