Faatūina le Resitala mo tagata aafia i solitulafono matagā

Afioga ile alii faamasino Justice Vui Clarence Nelson ma le  Loia Sili, Lemalu Herman Retzlaff
Afioga ile alii faamasino Justice Vui Clarence Nelson ma le Loia Sili, Lemalu Herman Retzlaff

Ua faamaonia mai ele Loia SIli, afioga ia Lemalu Herman Retzlaff, ua galulue nei lona ofisa e tapena se tulafono fou e tuuina atu i luma ole Kapeneta mo lona pasiaina. O lea tulafono fou e faatatau lea ile Restiala mo i latou e aafia i solitulafono tau feusuaiga fai faamalosi, faaoolima matagā ma sauaga e aafia ai fanau teine.

Na faamaonia mai foi e Lemalu, ua galulue faatasi nei lona ofisa ma le matagaluega o leoleo, mo le aoina o faamatalaga uma, e uiga ia i latou ua molia i nei soligatulafono, e aofia ai foi ma i latou ua mae‘a ona tuli o latou faasalaga ma ua magalo.

Ole Resitala faapitoa lenei, poo le Sex Offenders Registry, ole a maua iai faamatalaga uma e uiga i soo se tagata e molia ma faamaonia i soligatulafono ma sauaga matagā. E lē gata i faamatalaga ma faamaumauga o nei tagata, ae ole a tulimatai ai ma ana gaioiga uma e fai, o nofoaga e aumau ai o tagata ole a fesootai iai.

O nei faamaumauga uma ole a fesoasoani lea e tulimatai ai latou nei, ina ia faaitiitia ai le toe solia e latou ole tulafono. Ole Resitala e lē mo na‘o i latou na solitulafono i Samoa, ae faapea foi soo se Samoa ua faafoi mai atunuu i fafo, ona o soligatulafono faapenei.

Ole galulue ai ole Loia Sili ma lona ofisa ile faatuina ole Resitala, na faavae lea ise faatonuga mai le Palemia, ina ia vave faagaioi loa le tapenaina ole Resitala, ona ua maitauina le toatele o pagota e magalo mai le falepuipui ona o nei solitulafono, e lē o salamō lava auā ua latou toe solia foi le tulafono.

Na ta‘ua e Lemalu, ole autu lava ole Resitala, ina ia puipuia ai le saogalemu o tagata lautele. E lē gata i lea ole a fesoasoani foi le Resitala ile faatulagaina o polokalame fesoasoani e moomia mo latou oloo aafia i nei solitulafono.

Na ia ta‘ua foi, ole taimi e aloaia ai lenei tulafono, ole a faapea ona aafia uma ai lava ma i latou sa molia i nei soligatulafono ile taimi ua te‘a. Ole a resitalaina uma lava i latou nei, e tusa lava pe ua leva ona magalo. Ole taimi muamua lenei ua faavaeina ai se Resitala faapea i totonu o Samoa, ma ole a matuai silasila toto‘a ile auala e sili ona lelei e tuufaatasia ai lenei taumafaiga fou.

Na faaalia foi ele Loia Sili, ole Resitala lenei ole a puipuia lelei, e lē faamatuuina atu faamatalaga i lalo ole Resitala i tagata lautele, se‘i vaganā ai faalapotopotoga e tatau ona tuuina atu iai, pe ose manaoga faapitoa foi e tatau ai ona faamatuu atu nei faamatalaga, mo le saogalemu o tagata lautele.

Ole afioga ile alii Faamasino ia Vui Clarence Nelson, sa muamua lava ona ta‘ua le tatau ona iai ose Resitala faapea ile tausaga e 2015, ona oloo ia matauina pea le toatele o i latou sa molia muamua ae ua toe molia atu foi ile solitulafono lava lenei e tasi.

Na ta‘ua foi ele alii faamasino le toatele o tagata na molia i nei solitulafono i isi atunuu, peitai oloo feofeoai lava ma le saoloto i totonu o Samoa. Na matuai ilitata le alii faaamasino a‘o ia fofogaina le faasalaga faafalepuipui ise tamā na faamaonia lona faia o uiga matagā i lona lava afafine moni.

Na ia saunoa ai ma faatusa lenei tamā ise luko feai i totonu ole pa mamoe. Na faamaonia foi ole tamā lenei na molia muamua ile 2009 i Niu Sila, i solitulafono faaoolima matagā ise teineitiiti ei lalo ifo ole 16 tausaga le matua, na tipoti mai i Samoa ona o lana solitulafono. E toalua leoleo Niu Sila na momolia mai lenei alii, ma ina ua oo mai o ia i Samoa ma toe maua lona saolotoga, na amata ai ona ia sauaina lona afafine moni ma avea ma ana avā.

E lē gata i sauaga matagā, ae na lipotia foi lona faia o sauaga faaoolima i lona afafine, na ia fasi tigaina ma faasā ona matamata ise TV, na pei lava lona afafine ose pagota oloo loka ise falepuipui i totonu lava o lona aiga.

Ole mataupu lenei na matuai sa‘i ai le alii faamasino, ona ole tamā lenei na tipoti mai i Niu Sila, ona o ana soligatulafono matagā, ae oo mai i Samoa nei ua faealuai ma ola saoloto ai. O ituaiga tagata faapenei lea ua mafua ai ona faia le Resitala lenei, ina ia mautinoa e iai se puipuiga o tagata lautele, mai ituaiga tagata e pei ole tamā lenei.

O nei ituaiga soligatulafono, ua lē ese ma se gasegase e aafia ai se tagata, e iai taimi e mafai ai ona togafiti, ae iai foi taimi e lē mafai ai ona togafiti, ma e alagātatau ai ona fai se fuafuaga e mafai ai ona puipuia tagata lautele mai nei tagata. Ole aano moni lea ole Resitala faapitoa, ua tapena nei ele Loia Sili ma lona ofisa.