E lē Sa’o mea ale Ofisa Vaaitau a Fiti – Cyclone Gita

E lē sa’o mea ale ofisa ale Vaaitau i Fiti (Fiji Meteorological Service) ile taofiofi ole faaigoaina ole Afā o Gita. Ole tuai ona faaigoa le Afā ua avea ai ma tulaga na faapea ai le toatele ole atunuu e lē ose afā malosi le afā lea.

Peitai, ile agi ole matagi aemaise timuga, na iloa ai e ova atu ai le malosi o Afā nai lo le vaega na tuu iai le matagi – ole Tropical Depression 07 (TD07F). Na faatoa ta’ua o Gita ina ua oo le matagi i Samoa. O lona malosi ole Category 2 latalata ile tolu.

Ae sa tatau ile ofisa i Fiti ona faaigoa le Afā ile lua ile tolu aso a’o malaga le matagi mai Fiti agai atu i Samoa.

Sa tatau ona faaigoa ona ole malolosi o matagi na tauave ele Afā ina ua faatoa tea ma Fiti, na oo ile 60-70 kilomita ile itula le saoasaoa o matagi ile ogatotonu ole faaletonu.

Ile toe 24 itula taunuu le matagi, na faaopoopo ma faateteleina le malosi ole savili ile ogatotonu ole Afā. Ae na tausisi pea le Ofisa i Fiti e lē ose Afā, ma ta’ua ai pea ole TD07F.

Na faatoa faaigoa ia Gita le matagi ina ua oo ile po ole Aso Faraile ae ua amata ona malosi mai le savili.  Ile vaveao ole Aso Toonai, na vaaia ai uiga malosi ole Afā. E sili mamao atu ma le Category 1 le malosi.

Ole tulafono o Afā, a ova ma le 64km le malosi ole matagi ona ta’ua lea ole Cat 1. Na maua lea malosi e Gita ile lua o aso oo i Samoa. Ae na mumusu lava le ofisa e ta’ua ole Afā.

Ole vaaiga ole tau ile Pasefika i Saute ole tiute tauave lea a Fiti. E fesoasoani iai le MetService a Niu Sila i lea galuega. Ae ole faamoemoe lava o Fiti e paga ma atu motu ole Pasefika.

Ole lave, na amata faaigoa ele MetService a Niu Sila le Afā o Gita, ae toe tolu aso oo le matagi i Samoa. O ripoti uma foi mai le ofisa i Niu Sila, na faasino ile TD07F ole Afā e igoa ia Gita. Ae na mumusu lava Fiti e faaigoa le afā.

Na faateia ai le atunuu ile amata malosi ole matagi ae e foliga mai ose mea e malosi atu nai lo le vasega na tuu iai le matagi. E toe faaigoa mai ua agi le matagi.

Ole savili na ausia le 150km ile itula le saoasaoa, sa tatau la ona faaigoa ole Cat 2. Ua avea le ta’u pea ole TD07F na manatu ai le toatele e lē ose afā malosi ma ole a lē telē foi se faaletonu.  Ile mae’a ai ole matagi, na vaaia ai loa lona faaletonu.

E lē gata ile matagi a’o timuga malolosi ua faalēaogaina ai le tele o fale ole taulaga. E ui e lei malosi e pei o Eveni, ae o uiga uma lava o Eveni – ana ose mea e umi ona nofo le afā i luga o Samoa semanu e telē naua atu ai le faaletonu.

Na vaelua tutusa le mamafa o timuga i Upolu ma Savaii. Ole tele lava o faaletonu mai le suavai. Ae o Apia, faatoa toe vaaia lolo mai Eveni i lenei tausaga.

E maualuga i fatafata le tele o lologa i totonu ole taulaga. Na toeitiiti toe pa le vai ile maketi fou i Fugalei, a’o le maualuga ole faavae ole fale fou na sao ai. O pisinisi uma i Saleufi, Fugalei ma Savalalo na aafia. Faapea foi ma Matautu uta mai le tuaoi ma Vaisigano e oo i Apia Park.

O nei pisinisi uma e lei iai so latou manatu e faapenei foliga ole Afā na faaigoa ole TD07F.