E 900 miliona tala faatatau autu ole Tupe

Afioga i le Minisita o Tupe, Sili Epa Tuioti
Afioga i le Minisita o Tupe, Sili Epa Tuioti

E silia i le 900 miliona tala ua fuafua e le Malo e faaalu mo galuega i le isi tausaga faaletupe o lumanai nei e amata ia Iulai ae maea i le faaiuga o Iuni o le tausaga fou.

O le tala faatatau autu o le tupe mo le 2018 i le 2019 na folasia ai e le Minisita o Tupe le afioga Sili Epa Tuioti fuafuaga alualu mamao o le tamaoaiga o le atunuu ae le tuua ai le faamuamua i auaunaga e pei o le soifua maloloina, ma le atina’e o a’oa’oga.

O le sini autu o le tala faatatau autu o le tupe lona lua ua tapenaina e le Minisita o Tupe le afioga Sili Epa Tuioti, talu ona filifilia i le kapeneta a le faigamalo o iai nei o le Filifiliga Toa.

O le uiga o le autu e pei ona saunoa iai le Minisita o Tupe i le Palemene, e tatau ona sa’o le filifiliga i vaega e tatau ona ave i ai le faamuamua ina ia mafai ona tali atu i manaoga o le mamalu o le atunuu ma fausia se lumanai manuia.

O lea foi sini autu na faaalia e le minisita o loo faaauau ai le feau sa folafola i tausaga ua mavae o le tali atu i mana’oga o le atunuu i le taimi nei ma tapena se faavae ma se fuafuaga mautu mo se lumanai manuia ma le saogalemu o Samoa i le isi 20 tausaga o i luma.

E leai nisi lafoga fou o fuafua i lalo o le tala o le tupe lenei. Peita’i o le a ave le faamamafa a le Malo i le usitaia o le totogiina o lafoga, i le saunoaga a le Minisita o Tupe ose faiga ia mautinoa ai e totogi lafoga tagata taitoatasi faapea pisinisi e pei ona aiaia i lalo o le tulafono. Faaalia e Sili e le talafeagai ona tauave fua e tagata ma pisinisi o loo faamaoni i le totogiina o lafoga, tupe pa’ū ona o lafoga ua le mafai ona aoina ona o le lē faamaoni o isi tagata ma pisinisi e totogi a latou lafoga.

O le Matagaluega o Tupe a le Malo o loo pito maualuga se vaega tupe ua faatatau mo ana galuega faatino e 89 .3 miliona, pito iai le matagaluega o A’oga Taaloga ma Aganuu e 85.6 miliona. O le taligamalo a Samoa i taaloga a le pasefika i le tausaga e 11 miliona se vaegatupe ua faatatauina e faaalu ai, ae o le meaalofa a le Malo mo aoga tumaoti, o aoga faapitoa ma aoga a ekalesia sa ono miliona i le tausaga a’o le tausaga faaletupe fou ua siitia i le 13. 2 miliona tala.

O le soifua maloloina e 80 miliona le vaegatupe o le a faatino ai ana galuega ma le faamoemoe o le a iai nisi suiga i ana tupe faaalu pe a toe tuufaatasia. E lima miliona tala se vaegatupe ua fuafua i le tala faaopoopo o le tupe mo le tausaga faaletupe o loo faagasolo i le taimi nei mo lea lava matagaluega a le Malo mo le faamae’aina ona totogi ana aitalafu ao lei toe tuufaatasia.